Tajemnice Konstancina: Marianna Potulicka

Kto więc zmarł 4 stycznia 1901 roku? Niestety brak aktu chrztu z roku 1825 z Niechanowa, gdzie urodziła się Maria nie pozwolił na sprawdzenia nadanych jej imion. Jednakże zachował się nekrolog, opublikowany w ówczesnej prasie

(Kurier Poznański, 6.01.1901, źródło: Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa)

Tym samym okazało się, że w Oborach w roku 1901 zmarła Maria, która jak się okazuje najwyraźniej miała nadane na chrzcie imię Marianna. W aktach metrykalnych Niechanowa wpisana jest dwukrotnie, jako matka chrzestna Laurentego Nowickiego oraz swej siostry Elżbiety Potulickiej, w roku 1834. Za każdym razem występuje pod imieniem Marianna. Na początku wieku XIX imienia Maria jeszcze nie nadawano na ziemiach polskich, było ono zastrzeżone dla matki Boga, zastępowało je właśnie imię Marianna, oznaczające właśnie Marię. Pod koniec wieku imię Maria było już w użyciu. Zatem skoro wiemy już, że Marianna-Maria urodziła się w roku 1825 (choć w nekrologu podano błędnie, że miała lat 80, lecz tyle lat nie miała z całą pewnością bowiem po raz pierwszy chrzestną została w roku 1833, a nie mogła nią być w wieku lat dwóch) i to ona, a nie ktoś inny zmarł w roku 1901, kim była Marianna Potulicka urodzona w roku 1839?

Dzieje rodu Potulickich nie pozostawiają nam wątpliwości. Jak wiemy wszystkie dzieci Potulickich ochrzczono w Niechanowie, gdzie następował poród, za wyjątkiem dwójki. Włodzimierz urodził się w Oborach, a Potulickich odwiedziła rodzina. Co sprawiło, że w Oborach urodziła się Marianna? W roku 1834 w Niechanowie ochrzczono wspomnianą Elżbietę Marię Potulicką – do akt metrykalnych wpisując Elżbieta Marianna (zatem jak widzimy Maria i Marianna używane były wymiennie). Dziecko zmarło niestety po dwóch latach, w roku 1836 kiedy narodziła się kolejna córka Kacpra i Teresy Potulickich – Elżbieta Maria Konstancja (w księgach Niechanowa wpisana jako Elżbieta Marianna Konstancja Katarzyna, bowiem imiona dzieciom w rodzinie Potulickich nadawano w podobny sposób). Niestety zmarła w tym samym roku.

Powyższe sprawiło zapewne, że Teresa Potulicka, będąc w swej ostatniej ciąży nie zaryzykowała już podróży do Niechanowa i w roku 1839 jej ostatnie dziecko, narodziło się w Oborach, jako Marianna Konstancja Gabriela. A skoro wiemy, już że na świecie była wówczas 14 letnia Marianna-Maria Potulicka, możemy być pewni że na świat przyszła wówczas Konstancja Potulicka i zrozumieć czemu nie posługiwała się swym pierwszym imieniem -należącym do jej starszej siostry. I dzięki temu nie mieszkamy w Marianinie czy też Marianowie – a w Konstancinie….

Data urodzin Marianny-Konstancji jest także zgodna z innymi dokumentami i znanymi faktami z jej życia. W dokumentach z lat pięćdziesiątych wieku XIX późniejsza hrabina Skórzewska wymieniana jest już jako Konstancja, nieletnia pozostająca pod opieką brata Włodzimierza, po śmierci ojca Kacpra. Zresztą Włodzimierz był ojcem chrzestnym Konstancji, w dniu chrztu miał lat 13, matka chrzestna zaś, czyli jego i Konstancji siostra Gabriela, miała wówczas lat 10. Sam chrzest w takich warunkach nie był niczym dziwnym, akt sporządzono zgodnie z przyjętą formułą kodeksu cywilnego Królestwa Polskiego, a chrzty w okolicach Konstancina odbywały się w tej formule w XIX wieku. W ciągu kilku dni od urodzenia ojciec stawiał się wraz ze świadkami i chrzestnymi w parafii, dla wsi leżących w ziemi czerskiej do rzeki Jeziorki był to Słomczyn, zaś dla wsi leżących po drugiej stronie rzeki był to Powsin, za wyjątkiem Skolimowa, należącego do parafii w Piasecznie. Aż do połowy wieku XX chrzest wyglądał podobnie, matka rzadko brała udział w chrzcie, wiosną i latem podążano do kościoła furmanką, zaś w zimie przez śniegi saniami. Starano się ochrzcić dzieci jak najszybciej bowiem śmiertelność była duża, jak w wypadku dwójki dzieci Potulickich. Po dokonaniu obrządku ksiądz odczytywał zebranym spisany akt, bowiem większość mieszkańców klucza oborskiego nie potrafiła czytać. Tu jak widzimy odczytał ten akt ojciec.

Wróćmy jednak do Konstancji, która w roku 1856 nie mając jeszcze 17 lat poślubiła Zygmunta Skórzewskiego. Informacja o tym, że miała ona na imię Marianna, to zapomniana ciekawostka, w historii miasta niewiele zmieniająca. A wpis ten i poszukiwania związane z aktem urodzenia spowodowane zostały przez doroczną imprezę, która odbędzie się tym razem w najbliższą sobotę, w dniu 16 lutego 2013 r. To imieniny Konstancji, z tej okazji od godziny 11 w Starej Papierni planowane są rozmaite atrakcje, zaś o godzinie 17 w KDK przy ul. Jaworskiego będzie miał miejsce wykład prof. Ryszarda Nowickiego, właśnie o (Mariannie) Konstancji z Potulickich Skórzewskiej. Prof. Nowicki przedstawi nieznane fakty z jej życia, jak uczynił to podczas ostatniej wizyty omawiając losy hrabiego Witolda Skórzewskiego. Na wykład zaprasza KDK i warto go posłuchać, gdyż w zasadzie, jak widać na powyższym przykładzie o Mariannie Konstancji Gabrieli wiemy bardzo niewiele – choć mamy wreszcie jej akt urodzenia.

O kaplicy rodu Potulickich można przeczytać tutaj, aczkolwiek jak się przy okazji opisanych tu poszukiwań okazało, część widniejących na niej tablic rodu Potulickich jest źle datowana (jak i nekrolog), co mam nadzieję uda się kiedyś opisać, tak jak i wspomnieć nieco więcej o niektórych przedstawicielach rodu związanych z Konstancinem.

A nie z Marianowem…