Biuletyn informacyjny nr 58 – Rok 2024 w regionie

Rok dobiega końca, tradycyjnie podsumujemy wydarzenia w regionie ostatnich 12 miesięcy. Jak zawsze ulotne medium w postaci serwisów społecznościowych sprawia, że nikt nie pamięta po kilku miesiącach, o czym informował facebook. Stąd idea kroniki miesięcznych wydarzeń w postaci Biuletynów, zamieszczanych zawsze pod koniec miesiąca, przeznaczonych także dla osób, które z rozmaitych przyczyn z mediów społecznościowych nie korzystają. A raz do roku zbieramy je w jednym miejscu, pora więc przedstawić w krótkiej i skondensowanej formie wydarzenia 2024 roku:


ZABYTKI REGIONALNE

  • Muzeum Szkuty

Drgnęło wreszcie w temacie, wałkowanym od dawna i pojawiła się szansa na powstanie Muzeum Szkuty Wiślanej w Czersku, będącym również muzeum Urzecza. W listopadzie sejmik mazowiecki, zdecydował o zakupie nieruchomości w Czersku na potrzeby Państwowego Muzeum Archeologicznego. Przypomnę, iż tej działki brakowało by rozpocząć starania o utworzenie Muzeum, w którym eksponowana byłaby potężna szkuta wiślana, odkryta w 2009 roku poniżej czerskiego zamku. W 2018 statek wydobyto i skierowano do konserwacji, która może potrwać osiem lat. Prace są prowadzone w Rybnie pod Sochaczewem, w pracowni PMA. Problematyczne było, gdzie szkuta po zakończeniu konserwacji będzie eksponowana. Zakup działki daje szansę na budowę własnego Muzeum, istniała bowiem możliwość, iż zabytek trafi do Gdańska.

  • Odkrycie w dworze w Brześcach
W kwietniu poinformowano, iż przy okazji sprzątania piwnic odkryty mur ceglany pochodzący z okresu przed powstaniem modrzewiowego dworu w II połowie XVIII wieku, a zatem sięgający czasów gdy właścicielami tych ziem była rodzina Szymanowskich.
  • Zabezpieczenie słupka kolejki wilanowskiej
W związku z rozpoczęciem remontu trasy nr 721, zagrożona została jedna z ostatnich pamiątek po kolejce wilanowskiej – powojenny słupek z oznaczeniem PKP. Zorganizowana akcja siłami społeczników i Konstancińskiego Domu Kultury umożliwiła w kwietniu zabezpieczenie słupka, jako element zbiorów przyszłego Muzeum Konstancina.
 
  • Spotkanie dotyczące przyszłości Obór
W październiku i listopadzie odbyły się dwa spotkania dotyczące przyszłości dworu i zespołu parkowego w Oborach. Rewitalizację prowadzi Fundacja Rodziny Staraków, od 2020 r. właściciel obiektu. Eksperci fundacji zaprezentowali koncepcję zagospodarowania tego ważnego historycznie miejsca. Oprócz dworu i parku inwestycja obejmie także budynki towarzyszące, w tym: browar, spichlerz, oficynę i stajnie. W planach jest również budowa muzeum, które projektuje jeden z najwybitniejszych architektów światowych Renzo Piano, laureat nagrody Pritzkera.
  • Planowana rozbiórka mostu

Do Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wpłynął wniosek o wykreśleniu z ewidencji mostu kolejowego w Górze Kalwarii. Kolejarze poinformowali w nim o złym stanie technicznym starej konstrukcji. W jego miejsce planują budowę nowego mostu. Początek prac planowany jest na przyszły rok. Most do ewidencji wpisano w 2021 roku. Trwa ustalanie szczegółów inwestycji z Mazowieckim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, przeciwko planowanej rozbiórce złożono liczne protesty.

  • Dofinansowania do ochrony zabytków
Gmina Konstancin-Jeziorna przyznała fundusze na projekt i zagospodarowanie Starej Parowozowni przy ul. Kazimierza Pułaskiego 4 (250 tys. zł).  Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego opublikowało wyniki naboru w ramach programu „Ochrona zabytków”. Dofinansowanie otrzymają trzy projekty z gminy Góra Kalwaria: Remont i konserwacja muru obwodowego Zamku Książąt Mazowieckich w Czersku – 1 205 000 zł, Konserwacja elewacji kaplicy św. Antoniego (2 poł. XVIII w.) – 251 000 zł, konserwacja ołtarza głównego kaplicy św. Antoniego – 342 000 zł. Niestety Rada Konstancina-Jeziorny zdecydowała nie przeznaczać środków na zakup willi „Świt”, należącej obecnie do PEN Clubu, a w przeszłości do Stefana Żeromskiego. Co niestety uniemożliwia jej remont, bowiem PEN Club nie prowadzi na tym polu działań mających na celu pozyskanie środków, a gmina nie mając tytułu własności do obiektu nie może tego dokonać.


WYDARZENIA POPULARNE i NAUKOWE
 
  • Konwent Żmija
Wydarzeniem roku był z całą pewnością Konwent Żmija (Żmij, czyli czerski smok), który odbył się 19 października, którego pomysłodawcą i inicjatorem był Witold Rawski. W Konstancińskim Domu Kultury „Hugonówka” spotkali miłośnicy, regionaliści, historycy ziemi czerskiej i warszawskiej, przygotowując się do obchodów rocznicy inkorporacji Księstwa Mazowieckiego do korony (1526 r.). Przedstawiono referaty, zaplanowano dalsze działania. Spotkanie umożliwiło chyba po raz pierwszy zebranie w jednym miejscu regionalistów i historyków regionu z obu stron Wisły.
  • Strój wilanowski

28 listopada w Konstancińskim Dom Kultury „Hugonówka” odbyło się spotkanie na temat 40. rocznicy reaktywacji stroju wilanowskiego w Konstancinie-Jeziornie. Wystąpienie na temat przeszłości i teraźniejszości stroju mieli dr Łukasz Maurycy Stanaszek, a Andrzej Szczygielski opowiedział o tym jak 40 lat wcześniej odkrył istnienie stroju regionalnego, który w owym czasie był zupełnie zapomniany.

  • Spotkania Konstancińskiego Klubu Historycznego
Witold Rawski niestrudzenie organizował kolejne spotkania klubu. W 2024 r. Klub Historyczny gościł Zbigniewa Buchnera, który opowiadał o ponad dwóch stulecia dziejów swojej rodziny (13 lutego), z okazji 80. rocznicy walk pod Monte Cassino spotkanie Klubu historycznego poświęcono generałowi Władysławowi Andersowi i jego żołnierzom (9 kwietnia), kolejne dwóm mieszkańcom Mirkowa pułkownikowi i lekarzowi Stefan Miłodrowskiemu  oraz jego synowi Janusz inżynierowi w mirkowskiej fabryce (14 maja), następnie przez 350 lat historii Góry Kalwarii poprowadził nas w fascynującej opowieści Piotr Rytko (11 czerwca). Przez dzieje i ulice Otwocka poprowadził na kolejnym spotkaniu Paweł Ajdacki (13 sierpnia). Wrzesień był także czasem ciekawych spotkań (13 września), kolejne spotkanie Klubu Historycznego, odbyło się z udziałem Adama Ciećwierza (8 października), następnie Ewa Bagieńska i Włodzimierz Bagieński przez półtorej godziny snuli opowieść o Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Piasecznie i Konstancinie (18 listopada), wreszcie o historii Kabat opowiedział Jacek Latoszek (9 grudnia). Ostatnie spotkanie klubu w 2024 roku było 63, zauważyć należy, iż pojawiają się na nich goście spoza tych terenów, odwiedzał je nawet poseł na sejm RP.
  • Spotkania z Historią

„Spotkania z historią” to inicjatywa KDK i Wirtualnego Muzeum Konstancina, które odbywały się częściowo naprzemiennie ze spotkaniami Klubu Historycznego, co wpłynęło na ich częstotliwość. W ich ramach 7 lutego w „Hugonówce” odbyło się spotkanie z profesorem Ryszardem Nowickim, który opowiadał o listach Włodzimierza Skórzewskiego wysyłanych ze swoich podróży zagranicznych do matki – Konstancji Skórzewskiej.4 marca w Hugonówce miało miejsce kolejne ze Spotkań z historią, tym razem dr Hanna Winogrodzka-Szaflik opowiadała o pożytkach płynących z genealogii. Z kolei 22 września Jacek Latoszek w ramach „Spotkań z historią” w Konstancińskim Domu Kultury „Hugonówka” przez 1,5 godziny opowiadał o ludziach i ich losach w trakcie sierpniowych dni 1944 r. na terenie Rejonu V „Gątyń” Obwodu VII „Obroża” AK.

  • Nadwiślańskie historie

Z podobną inicjatywą wyszłi członkowie TONZ w Czersku, organizując spotkania w Górze Kalwarii. 21 kwietnia dr Łukasz Maurycy Stanaszek, przeniósł zebranych w czasy Powstania Styczniowego, o, dr Piotr Rytko skupił się na historii powstania cerkwi św. Mikołaja, po której obecnie nie ma żadnego śladu. Patryk Zduńczyk, przedstawił słuchaczom okupacyjne dzieje trzech braci Kowalskich, którzy działali w podziemnych strukturach Armii Krajowej i walczyli w Powstaniu Warszawskim. Kolejne spotkanie miało miejsce w czerwcu. Konspiracja w czasie II wojny światowej na terenie dawnej gminy Czersk, była tematem Edwarda Wasilewskiego. Andrzej Szczygielski w ramach prezentacji: 40-lecie odtworzenia stroju wilanowskiego z nadwiślańskiego Urzecza, opowiadał o swojej działalności na rzecz rekonstrukcji stroju wilanowskiego. Na zakończenie Michał Duraj z Piaseczyńsko – Grójecka Kolej Wąskotorowa uraczył opowieścią o kolejce grójeckiej: „Od Cadyka do Mrożonek – kolej wąskotorowa w Górze Kalwarii”.

  • Inne spotkania
14 lutego Paweł Komosa opowiedział o Karczewie i Urzeczu, a także niezwykłych związkach łączących oba wiślane brzegi mikroregionu. Spotkanie miało miejsce w Bibliotece Miejskiej w Karczewie. 6 listopada Towarzystwo Miłośników Piękna i Zabytków Konstancina zorganizowało wieczór wspomnień poświęcony nieżyjącym mieszkańcom Konstancina-Jeziorny.
 

PREMIERY KSIĄŻKOWE
Rok 2024 był rokiem wielu premier książkowych, a publikacje powinny znaleźć się w biblioteczce każdego miłośnika regionalnej historii.
 
  • 11 stycznia  Powiatowej Bibliotece Publicznej w Otwocku odbyła się premiera „Księgi chrztów, małżeństw i zgonów parafii Glinianka 1667-1724″ wydanej przez Bibliotekę przy współpracy z Towarzystwem Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku. 
  • 10 marca miała miejsce premiera książki Piotrka Rytki. „Dzieje Góry Kalwarii. 350 lat miasta” wydanej przez Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku
  • Z kolei 16 marca w Piasecznie odbyło się bardzo miłe spotkanie z Małgorzata Szturomska autorką książki „… a potem wszystko rozwiał wiatr. Piaseczno nieznane: historia podmiejskiej dzielnicy letniskowej”. Wydawcą książki jest Biblioteka Publiczna w Piasecznie 
  • W środę, 5 czerwca, mieliśmy przyjemność po raz kolejny w tym roku spotkać się z autorem przewodnika po nadwiślańskim Urzeczu Piotrem Rytką – przy okazji drugiego wydania przewodnika. 

Odnotujmy także publikacje wydane za miedzą – przez naszych zaprzyjaźnionych regionalistów z Garwolina:

  • 27 stycznia miała miejsce premiera książki „Cmentarz parafialny w Garwolinie”. Publikacja powstała pod redakcją Krzysztofa Kota i dr. Anny Ogonowskiej 
  • 22 grudnia ten sam zespół autorski opublikował książkę „Śladami Hordliczków” – rzecz o miejscowych fabrykantach
 

INNE WYDARZENIA
 
  • Jubileusz XXX-lecia Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku

5 grudnia w Górze Kalwarii miały miejsce obchody 30-lecia Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku zwieńczyła wczoraj wieczorem uroczystość w Ośrodek Kultury Góra Kalwaria. Podsumowano dotychczasową działalność, ze szczególnym uwzględnieniem ostatniej dekady i działalności związanej z Urzeczem. Wyrazy uznania przekazywano Barbarze Jabłońskiej, która była pierwszym prezesem i pełniła tę funkcję przez prawie 25 lat. 

  • Muzeum Konstancina
13 marca Konstanciński Dom Kultury upublicznił informację o rozpoczęciu prac nad projektem Muzeum Konstancina-Jeziorny, na które władze samorządowe przekazały środki w wysokości 200 tys zł. W pracach zespołu biorą udział członkowie redakcji naszego portalu – Adam Zyszczyk i Witold Rawski.
 
  • Wystawa wycinanki we Francji
 3 grudnia w podparyskim Ville de Saint-Germain-en-Laye otwarta została wystawa polskiej wycinanki ze zbiorów Muzeum Wycinanki z Konstancina. Wystawa z uwagi na niezwykłe zainteresowanie potrwa dłużej, niż początkowo planowano.
  • Imprezy Cykliczne

Dni Konstancina

8 i 9 czerwca odbyły się Dni Konstancina. To doroczne święto miasta, które zawsze cieszy się ogromnym zainteresowaniem mieszkańców gminy i turystów. 

Misterium w Górze Kalwarii

W Górze Kalwarii, miało miejsce w ulewnym deszczu tegoroczne Misterium odbywające się w mieście od XVIII wieku.  W Nowej Jerozolimie, obecnej Górze Kalwarii, procesje pasyjne rozpoczynały się w Wielki Czwartek. Obecnie Misterium skrócone jest do jednego dnia, w niedzielę poprzedzającą Wielkanoc.

Jarmark Kultury Urzecza

12 maja odbył się Jarmark Kultury Urzecza, po raz kolejny w parku w Konstancinie. Podczas niego zaprezentowano warsztaty ginących zawodów (garncarstwo, kowalstwo, zabawkarstwo, wycinankarstwo), zabawy ludowe dla dzieci, przejażdżki tradycyjnymi łódkami po Jeziorce oraz spektakl plenerowy dla najmłodszych Teatru pod Orzełkiem „Kukła z wiejskiego podwórza”.

Zielone świątku na Urzeczu

W tym roku odbyły się 19 maja. Orszak wiślany podczas Zielonych Świątek na Urzeczu, przepłynął z Góry Kalwarii do Nadbrzeża, a następnie do Gassów.

Wianki na Urzeczu

W sobotę 24 czerwca w Czersku królowały uśmiechy, kwiaty i Urzecze. TOnZ Czersk zorganizował kolorowe święto nadwiślańskiej tradycji. 
W tym samym czasie w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku zorganizowało spacer po zamku w Czersku i jego okolicach. Joanna Zwolińska oraz Piotr Rytko oprowadzali po Czersku liczną grupę miłośników historii Czerska. 

Kolędnicy i Kowale III

W dniach 7-12 grudnia odbył się trzeci przegląd filmów etnograficznych w Muzeum Wycinanki, prezentujących ludowe rzemiosło (zarejestrowanych przez minione kilkadziesiąt lat) oraz zwyczaje karnawałowe. 

  • Inne wydarzenia

Wystawa plenerowa oblicza niepodległości

11 maja w parku otwarta została wystawa plenerowa interaktywna instalacja przestrzenna „Oblicza niepodległości” autorstwa Cezarego Żeglińskiego (opieka merytoryczna Witold Rawski).

Odsłonięcie tablicy pamiątkowej w Szkole Podstawowej nr 5

2 października miała miejsce uroczystość z okazji Dnia Patrona Szkoły w Szkołe Podstawowej nr 5 w Konstancinie-Jeziornie. Dokonano uroczystego odsłonięcia Tablicy Pamiątkowej a na placu szkolnym odbył się Apel Poległych. 

Osłonięcie tablicy w Domu Artystów w Skolimowie

6 marca w Domu Artystów w Skolimowie odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy poświęconej Wacławowi Prekerowi, darczyńcy gruntu pod placówkę.

Uroczysta sesja

22 października odbyła się uroczysta sesja Rady Miejskiej Gminy Konstancin-Jeziorna poświęcona ostatniemu sołtysowi Gromady Konstancin Wacławowi Gąsiorowskiemu (1869-1939), Honorowemu Obywatelowi Konstancina-Jeziorny. 
 
15-lecie zespołu Łurzycanki
 
9 listopada w Czernidłach świętowano 15-lecie zespołu ludowego Łurzycanki! To dzięki Łurzycankom do naszych czasów przetrwały teksty tradycyjnych pieśni oraz regionalne, nadwiślańskie potrawy. Zespół pielęgnuje oraz popularyzuje tradycje mikroregionu Urzecza i przekazuje je następnym pokoleniom.
  • Odejścia
24 stycznia zmarł Stanisław Hofman, człowiek od pokoleń związany z Piasecznem. Organizował i oprowadzał wycieczki tematyczne dla zainteresowanych lokalną historią. Wykładowca Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Prowadził niezwykle ciekawe spotkania dla młodzieży szkolnej. Był także autorem i współautorem licznych publikacji dotyczących historii powiatu piaseczyńskiego. 

Z ŻYCIA POZAREDAKCYJNEGO

Na portalu nastąpił zastój, ale może o tym więcej jutro, gdy pojawi się tradycyjne podsumowanie tekstów. W każdym razie udało się dowieźć do celu nasze tradycyjne wydarzenie. Tradycyjnie najważniejsze dla nas były Otwarte Ogrody, które w tym roku miały miejsce w dniach 14-15 września. W tym roku jako temat przewodni wybraliśmy Papiernię, przedstawiając przekrój jej dziejów. 

27 sierpnia w ramach cyklu „Historia lokalna – czy warto ją poznawać w „Poranku z Radio Warszawa” Witold Rawski rozmawiał z Jarosławem Wydrą o tym, że warto poznawać historię własnego regionu oraz historię własnej rodziny. Natomiast był obecny dosłownie wszędzie, aż strach było lodówkę otworzyć, bo pojawiał się i na kolejowych czwartkach oraz na wszelkich przejawach aktywności społecznej. I co już wspomniano wyżej mimo trudności zorganizował Konwent Żmija. 

Rok podsumowany, jutro tradycyjny top tekstów portalów i parę zdań o nadchodzącej przyszłości.