Biuletyn informacyjny nr 32 – wydarzenia 2022 r. w regionie

Pora na tradycyjne podsumowanie wydarzeń w regionie w mijającym roku.

WPISY DO REJESTRU

  • Parowozownia kolejki wilanowskiej
Po roku od złożenia wniosku (9.11.2021 r.) Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków prof. Jakub Lewicki postanowił:
“- wszcząć postępowanie administracyjne w sprawie wpisu do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego – zgodnie z treścią wniosku ww. organizacji społecznej – budynku dawnej parowozowni Kolei Wilanowskiej na stacji Chylice wraz z terenem, położonej przy ul. K. Pułaskiego 4 w Konstancinie Jeziornie, pow. piaseczyński (dz. ew. 119/6, 119/7, 119/8 obr. 01-26),
W dniu 15 grudnia dokonano wpisu. Budynek dawnej parowozowni z 1897 r. objęty został ochroną konserwatorską.

ZABYTKI, ODKRYCIA i OBIEKTY KULTURY MATERIALNEJ

  • W Górze Kalwarii w ramach realizacji Budżetu Obywatelskiego pojawiło się 58 tablic  pamiątkowych zrealizowanych w ramach Budżetu Obywatelskiego na wniosek Piotra Rytki.  Układają się w cztery trasy. Znajdują się tu Szlak Nowej Jerozolimy, prezentujący zabytki, osoby, miejsca, wydarzenia związane z istnieniem Góry Kalwarii założonej przez biskupa Stefana Wierzbowskiego i funkcjonowaniem Kalwarii Mazowsza; Szlak Kultury Żydowskiej, prezentujący zabytki, miejsca, osoby, wydarzenia związane z istnieniem w Górze Kalwarii społeczności żydowskiej; Szlak Formacji Wojskowych, prezentujący zabytki, miejsca, osoby, wydarzenia związane ze stacjonowaniem w Górze Kalwarii: 1. Pułku Artylerii Legionów Polskich, Dywizjonów Artylerii Konnej, Centralnej Szkoły Straży Granicznej, 1. Pułku Artylerii Najcięższej oraz Szlak Wielokulturowej Góry Kalwarii, prezentujący najciekawsze miejsca i obiekty świadczące o dawnej wielokulturowości miasta.

  • 24 marca dokonano symbolicznego przekazania klucza do zrewitalizowanego Domu Ludowego w Mirkowie. Budynek wyremontowano przy znaczącym wsparciu środków unijnych i stanie się siedzibą Muzeum Wycinanki.
  • Drewniany domek znajdujący się na posesji willi Janówka (ul.Piłsudskiego) został niestety rozebrany. Od jakiegoś czasu właściciele prowadzą prace porządkowe na terenie posesji a sam budynek był w złym stanie.
  • W sierpniu zdemontowano jeden z ostatnich wiatraków na Urzeczu – w Sobieniach Kiełczewskich – po to aby odtworzyć go w pierwotnym kształcie w skansenie w Wilanowie w Folwarku Zachodnim. To bardzo dobra wiadomość, że dzięki staraniom wielu osób udało się go uratować. Wiatrak wzniesiony został w 1837 r. z inicjatywy hr. Seweryna Łubieńskiego, a budowniczym obiektu był Stefan Bochański, który zakończył swe prace 1 stycznia 1838 roku – zgodnie z inskrypcją na belce: “Błogosław Boże Jaśnie Pana który młyn funduje niech JEgo Pan Bóg wzdrowiu i szczęściu serwuje. Budowniczy Stefan Bochański Dnia 1 stycznia 1838 Roku. Fundator Jaśnie W. H. Sew. Łub”. Wiatrak od lat sześdziesiątych XIX wieku pozostawał w rodzinie młynarzy Bączkowskich i pracował z napędem wiatrowym do czerwca 1969 r., kiedy urwały się śmigła. Ostatnie zdemontowano w 1978 r.

PREMIERY KSIĄŻKOWE

  • Premiera IV Rocznika Nadwiślańskiego Urzecza
Najważniejszym wydarzeniem wydaje się publikacja IV tomu  (za rok 2021) “Rocznika Nadwiślańskiego Urzecza”, wydawanego przez Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku.  Na promocję “Rocznika” przybyło około 50 osób, zarówno wydawców i autorów, jak i osób zainteresowanych lokalną historią. Tym razem miało ono miejsce 29 października w Ursynowskim Centrum Kultury “Alternatywy”, z uwagi na szczególną, warszawską tematykę “Rocznika”, oczywiście jak zawsze traktującego o Urzeczu.
Spis treści “Rocznika” i informacje o publikacji znaleźć można w tym miejscu
 
  • Księga Metrykalna
Inna ważna publikacja ukazała się na początku miesiąca. 1 października w Górze Kalwarii w kościele “Na Górce” odbyła się promocja najnowszego wydawnictwa Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku “Księgi małżeństw 1668-1701 i Księgi zmarłych 1683-1685, 1691-1726 parafii Nowa Jerozolima”. Wydawnictwo prezentowali Jacek Ducki, dr Łukasz Maurycy Stanaszek, i dr Piotr Rytko. To drugi tom z cyklu “Najstarsze księgi metrykalne parafii Nowa Jerozolima – Góra Kalwaria”.
  • 25 listopada o godz. 18 w Klub Senior + “Wisełka” przy ul. Pijarskiej 40 w Górze Kalwarii miała miejsce premeira publikacji “Spacerownik po Górze Kalwarii” niestrudzonego badacza tych terenów Piotra Rytki. Tłumy słuchaczy ledwie pomieściły się w dwóch salach

  • Jury 62. Konkursu Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek “Najpiękniejsze Polskie Książki 2021” przyznało Konstancińskiemu Domowi Kultury wyróżnienie za książkę “Sztetl Jeziorna. Dzieje żydowskiej społeczności Jeziorny, Skolimowa i Konstancina od XVII wieku do 1941 roku” naszego autostwa. Dziękujemy i gratulujemy autorce projektu graficznego Justynie Kosińskiej. Nasza publikacja znalazła się w zaszczytnym gronie najpiękniejszych książek roku w kategorii “książki naukowe, popularnonaukowe (humanistyka)”, a konkurencja była niemała. W konkursie wzięło udział 106 wydawnictw i instytucji, które zgłosiły aż 203 tytuły. Więcej o książce i możliwości jej zakupu TUTAJ

 

  • Premiera księgi pamiątkowej

Przy okazji Otwartych Ogrodów Towarzystwo Miłośników Piękna i Zabytków Konstancina zorganizowało uroczystą promocję “Księgi Pamiątkowej” wydanej z okazji 30-lecia Towarzystwa, 120 lat Konstancina i 100-lecia Uzdrowiska Konstancin. Wydanie księgi doczekało się szczęśliwego finału, z powodu deszczowej pogody przeniesiono je do siedziby KDK. W sali widowiskowej “Hugonówki” zebrało się grono zacnych gości.

WYDARZENIA NAUKOWE

  • 18 stycznia można było posłuchać wykładu trzech autorów książki “Sztetl Jeziorna” w ramach seminarium naukowego w Żydowskim Instytucie Historycznym. Kto stracił, może w dowolnej chwili odsłuchać naszego występu poniżej.

;

INNE WYDARZENIA

  • 18 grudnia 2021 r. w KDK została otwarta wystawa “Nad Wisłą, Na Urzeczu”. Wystawa czasowa, KDK, „Hugonówka”, Konstancin-Jeziorna ul. Mostowa 15. Czynna była od wtorku do niedzieli w godz. 10-18, do 20 marca 2022 roku. Wystawa prezentowała kulturę materialną zapomnianego nadwiślańskiego regionu.  Więcej o wystawie można poczytać w tym miejscu

 

  • W ramach Dni Konstancina  otwarto wystawę fotografii Henryka Poddębskiego – “Dawne życie zatrzymane w kadrze” na ogrodzeniu willi Kamilin. Legenda polskiej przedwojennej fotografii związana była z letniskiem Skolimów, stąd zaprezentowano wiele nieznanych dotąd zdjęć ze zbiorów rodzinnych z tych stron.

  • W Parceli stanęła tablica przedstawiająca historię miejscowości fundowana z funduszu sołeckiego. Na tablicy przygotowaliśmy zapis skróconych dziejów miejscowości wyjaśniając nie tylko tę dziwną nazwę, lecz przede wszystkim opowiadającą historię wsi na Urzeczu o nazwie Borek, położonej do XIX wieku właśnie w tym miejscu, której lokalizację potwierdziły badania archeologiczne. Właśnie pod placem zabaw spoczywają XVII-wieczne chaty, a nieopodal znajdowało się miejsce pochówku młodej mieszkanki Urzecza.

  • W dniu 15 maja w parku w Konstancinie odbył się Jarmark Kultury Urzecza, zastępując dotychczasowy Flis Festiwal, odbywający się dotychczas w 2011 r. w Gassach. Niestety więc w tym roku nie można było popływać po Wiśle na tradycyjnych łodziach, była za to binduga,  stoiska regionalnych twórców, warsztaty wycinanki i haftu, można było spróbować potraw regionalnych Urzecza. Szczególną uwagę zwracało stoisko Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku, które prezentowało bogate zbiory, można także było zakupić publikacje.

  • 26 czerwca odbył się Festiwal Góra Urzecza. Uroczystość rozpoczęła się odsłonięciem tablicy o Urzeczu na skarpie wiślanej. Następnie Łurzycoki zawładnęli rynkiem miejskim. Na scenie występowały zespoły ludowe oraz wygłaszane były prelekcje o potencjale turystycznym Urzecza w ramach Mazowiecki Szlak Tradycji . Dopisały też Koła Gospodyń Wiejskich ze swoimi przysmakami. Kuchnia Urzecza zaprezentowała pyszną zarzucajkę , krupnik oraz ciasta. Było wiele stanowisk lokalnych rzemieślników oraz warsztaty dla dzieci i dorosłych.

  • 3 lipca na Wisłą odbyły się Wianki na Urzeczu, nawiązujące do dawnej tradycji. W ramach atrakcji prezentowano oryginalne stroje z Urzecza z XIX wieku, czy kilimy z Polesia/Kołbielszczyzny. Była także kuchnia Urzecza.

  • Otwarte Ogrody

11 i 12 września odbyły się po dwuletniej przerwie spowodowanej przez COVID Otwarte Ogrody. Deszczowa pogoda nieco wystraszyła odwiedzających, lecz ku naszemu zdziwieniu i pozytywnemu zaskoczeniu było ich i tak dużo. My gościliśmy u przemiłych Państwa Czelejewskich w willi “Maria”, gdzie zorganizowaliśmy naszą wystawę. W tym roku mieliśmy bardzo bogatą ofertę: kilka wystaw na czele z tytułową “Kolejką wilanowską”, książki ( w tym gratis), materiały archiwalne. Oczywiście jak zawsze można było obejrzeć bogatą kolekcję historycznych materiałów i zdjęć.

  • Święto Wisły

3 września w ramach odbywającego się w Warszawie Święta Wisły na wyspie Poniatówka (przy Moście Poniatowskiego) Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Odział w Czersku rozstawiło bindugę, czyli tradycyjną przystań flisacką. Poniatówka to północny kraniec Urzecza. Na wysepce były opowieści, żywe lekcje historii i oczywiście kuchnia Urzecza. Można także było obejrzeć eksponaty z Urzecza zbierane i prezentowane w ramach mobilnego skansenu. 

W tym miejscu warto przypomnieć, że czerski TONZ gromadzi je, zatem jeśli ktoś posiada pamiątki związane z Urzeczem, w szczególności przedmioty codziennego życia w tutejszych wsiach nadwiślańskich, warto je przekazać na potrzeby tego projektu.

  • Europejskie Dni Dziedzictwa 2022

11 września odbyły się także kolejne EDD i w powiecie piaseczyńskim wyglądało to bardzo ciekawie. W historycznych miejscach odbyły się dwa jarmarki – na rynku w Piasecznie i na zamku w Czersku. Połączyło je wspomnienie kolejki grójeckiej, której trasą kursował zabytkowy autobus. Na jego trasie przewodnik Stanisław Hofman opowiadał o dawnym przebiegu kolejki wąskotorowej. Na zamku czekały rozmaite urzeckie atrakcje. Także tutaj deszcz nie przeszkadzał.

Z kolei 18 września odbyła się impreza “Wesele u Piskorzy” w Łukówcu, który w ogóle od kilku lat wyrasta na jeden z najmocniejszych ośrodków kultywacji zwyczajów i tradycji Urzecza

  • Dni Konstancina

W ich ramach w dniach 11-12 czerwca działo się wiele rzeczy spotkanie autorskie w rok po wydaniu naszej książki “Sztetl Jeziorna”; prelekcja Pawła Komosy “Kolejka wilanowska i nieznane początki Konstancina”; udział członka naszej redakcji w jury konkursu na strój najlepiej oddający stylistykę lat 20. i 30. XX w

  • W dniach 17 – 20 listopada w Muzeum Wycinanki miał miejsce festiwal filmów etno. Na jego temat można poczytać tutaj

  • Warto odnotować także, iż portal stał się przedmiotem badania naukowego dotyczącego zjawiska cyfrowego regionalizmu, a w pracy znaleźć można omówienie naszej działalności, a także przypadku stosowanej komunikacji i budowania tożsamości w przestrzeni historyczno-regionalnej. Wśród zamieszczonych poglądowo wywiadów przeprowadzonych przez prof. Krzysztof Wasilewski znalazł się i ten przeprowadzony z redaktorem naczelnym

  • Spotkania WMK

W ramach Wirtualnego Muzeum Konstancina odbyły się spotkania poświęcone Jerzemu Zawieyskiemu (20 stycznia), Henrykowi Poddębskiemu (20 lutego), rodzinie Krzyżanowskich (31 marca i 8 grudnia), Dom mody Bogusław Herse (2 czerwca)

  • Konstanciński Klub Historyczny

Witold Rawski nie ustawał w swoich wysiłkach i spotkania klubu organizował w zasadzie co miesiąc. Tematyka była różnorodna: Lata 20, lata 30 nad Jeziorką (11 stycznia), Obyś cudze dzieci uczył – o początkach gminnych szkół (8 lutego), o Barbarze Sadowskiej, żołnierzu niezłomnym (1 marca – gościem był minister Jacek Czaputowicz), O komunikacji autobusowej nad Jeziorką (12 kwietnia), Bohaterska rodzina z Królewskiej 5 (10 maja), Majówki (14 czerwca), Między Warszawą a Pilicą (9 sierpnia), Między Warszawą, Wilnem a Moskwą. Co wiemy o rodzinie Steckiewiczów? (13 września), Było sobie prawo (11 października), Władysław Okrasa (8 listopada), Pamiętajcie o ogrodach (13 grudnia)

  • Edukacja historyczna

Witold Rawski spotykał się młodzieżą konstancińskich szkół dotyczącą tematyki historycznej (II Wojna Światowa, tematyka regionalna), ponadto brał udział w spacerach historycznych na terenie Piaseczna.

A prócz tego odbywały się rozmaite spacery historyczne, pojawiały się teksty dotyczące lokalnej historii w tutejszych periodykach.