Ośrodek Wypoczynkowy ,,Wisła”

W okresie PRLu państwo próbowało zorganizować swoim obywatelom całe życie. Projektowało się wówczas kompleksowo – całe osiedla (a nieraz i całe miasta), wielkie zakłady produkcyjne, gospodarstwa rolne, ośrodki zdrowia, ośrodki wypoczynkowe czy choćby ogródki działkowe. W czasie wolnym od pracy należało ludowi pracującemu dać miejsce zorganizowanego wypoczynku. W wielkich zespołach miejskich z racji ograniczonej przestrzeni starano się lokalizować ośrodki wypoczynku poza miastem, jednak z dobrą komunikacją miejską typu pociąg/autobus aby czas maksymalnej podróży nie przekraczał godziny jazdy. W południowych okolicach stolicy w pierwszej kolejności powstał na terenie dawnego pola golfowego Ośrodek Wczasów w Powsinie. Pewne próby organizacji większego ośrodka wodnego typu sztuczny zalew zlokalizowanego na południe od Warszawy czyniono w latach 50-tych kilkukrotnie – wpierw miał się znajdować w Powsinie, później w Czersku a przez wiele późniejszych lat temat ten wracał również dla samego Konstancina – o czym wkrótce napiszę w oddzielnym wpisie. Ostatecznie wytypowano miejsce które wymagało najmniejszej ingerencji w krajobraz czyli dawne stawy rybne w Żabieńcu na granicy z Zalesiem Górnym.

Ośrodek w Zalesiu Górnym powstał w 1961 roku jako sezonowy ośrodek wypoczynku świątecznego. Projektantami całego założenia był zespół złożony z architektów: K. Kozłowskiego (kierownik zespołu), E. Poszwy, J. Małachowicza, R. Chosińskiego, B. Eibel i Z. Życieńskiego.

Ośrodek w Zalesiu - ok 1963 r. (zbiory A.Zyszczyk)

Ośrodek w Zalesiu – ok 1963 r. (zbiory A.Zyszczyk)

Projekt ośrodka zakładał:

,,Ośrodek położony jest w odległości 25 km od Warszawy, na terenie o powierzchni 96 hektarów. Powierzchnia wody wynosi 10 ha o długości 1,2 km i powstała z przebudowy dawnych stawów rybnych. Pozostałą powierzchnię stanowią tereny zalesione. Jednoczesna pojemność ośrodka około 5000 osób (szczytowa 1200 osób). Na terenie leśnym znajduje się camping o powierzchni 2,6 ha i pojemności 120 łóżek w domkach turystycznych 2- i 4-osobowych. Przy wjeździe zlokalizowano parking dla pojazdów (15 autobusów, 50 samochodów i 250 motocykli). Centralnie umieszczono zespół administracyjno-gospodarczy. Także w tym rejonie znajduje się restauracja i kawiarnia (wydajność 4000 posiłków dziennie). Ośrodek posiada następujące urządzenia: basen kąpielowy (0,5 ha, 1400 osób), plaża trawiasta z terenami zabaw i brodzików dla dzieci (1,3 ha), kioski, pawilony szatni i przebieralni, pawilony higieniczno-sanitarne, przystań z hangarami i warsztatami, boisko siatkówki i koszykówki (w rejonie basenu), amfiteatr (300 miejsc) z estradą i kręgiem tanecznym. Całość wykonana w materiałach powszechnie stosowanych i o lekkiej konstrukcji (stal, drewno itp.)”

Plan ośrodka - 1961 r. (zbiory A.Zyszczyk)

Plan ośrodka – 1961 r. (zbiory A.Zyszczyk)

Główne wejście na teren ośrodka wraz z parkingiem znajdowało się przy przystanku kolejowym Zalesie Górne. Dziś może dziwić tak mała powierzchnia parkingu (obecnie parkujące samochody dosłownie rozjeżdżają okoliczny las), jednak w latach 60-tych mało kto miał samochód, a główny ruch do ośrodka miała przejąć kolej. W połowie drogi do stawów umieszczono zespół administracyjno-gospodarczy oraz kawiarnię a kawałek dalej na wysokiej wydmie zlokalizowano restaurację zapewniając jej piękną panoramę na całą okolicę. Za budynkiem administracyjno-recepcyjnym w którym załatwiano wszelkie formalności związane z zakwaterowaniem znajdował się camping złożony z sezonowych domków turystycznych. Na terenie campingu znajdowała się łazienka oraz zadaszona kuchnia turystyczna w której można było przygotować proste posiłki a nieopodal leśne boiska sportowe. Przy samych stawach zlokalizowano przystań z hangarami do przechowywania sprzętu wodnego oraz warsztatami, toalety, pawilony szatni i przebieralni a także – w południowej części ośrodka – amfiteatr z przeznaczeniem na koncerty i potańcówki. Pomiędzy dwoma stawami przedzielonymi mostkiem ulokowano płytki basen wraz z brodzikami dla dzieci oraz boiska i sklepik. Jak wspominano w publikacjach z tego okresu: “przewidywana jest rozbudowa ośrodka do 240 ha przez włączenie terenów sąsiedniego Lasu Kabackiego”.

Plan basenów - ok 1961 r (zbiory A.Zyszczyk)

Plan basenów – ok 1961 r (zbiory A.Zyszczyk)

Obiekt funkcjonował w zbliżonej formie do początku XXI wieku, lecz jak większość obiektów tego typu nie był należycie konserwowany przez co popadał w coraz większą ruinę. Amfiteatr zarósł, domki campingowe zbutwiały i po pewnym czasie zmieniły swą funkcję z obiektów noclegowych na obiekty do zabaw w paintballa. Z czasem domki znajdujące się w północnej części ośrodka rozebrano. Ruiny budynku modernistycznie przeszklonej restauracji są dziś swego rodzaju nieformalnym skateparkiem a ogrodzona dalsza część wydmy służy za park linowy. Obecnie trwają prace nad uregulowaniem planu miejscowego ośrodka , w tym jego częściowe odlesienie (ma to ułatwić realizację planów inwestycyjnych prywatnego dzierżawcy). Nie sprzyja tu fakt jego własności – tereny należą do skarbu państwa, władają nimi Lasy Państwowe a dzierżawi starostwo (jakiś czas temu jego fragment starostwo wydzierżawiło prywatnemu inwestorowi który stara się tchnąć życie w to miejsce). Trudno powiedzieć jaka będzie dalsza przyszłość tego miejsca. W tym roku został otwarty nowy basen ze zjeżdżalniami wodnymi, od kilku lat funkcjonuje tu wakeboard, park linowy i strzelnica, gokarty, tzw wioska filmowa itp itd.. Niestety większość tak potrzebnych nowych inwestycji nie wpisuje się dobrze w okoliczny krajobraz a raczej przypomina skleconą tymczasowo śmieciową przestrzeń znaną tak dobrze znad polskiego morza. Sądząc jednak po ilości turystów przybywających do Zalesia w wakacyjne weekendy, spełnia swoją funkcję. Nie taki był jednak pierwotny zamysł projektantów ośrodka którzy starali się wpisać go krajobraz okolicznych lasów i stawów. Ale tak niestety projektuje się i modernizuje w całym kraju – po kawałku, bez całościowego myślenia. Dobre natomiast jest to, że coś się w tym miejscu zaczęło dziać, że są jakieś pomysły które ulegają realizacji. Mam tylko nadzieję że – tak jak dawniej – podejdzie się do tego kompleksowo i całość nabierze spójnej i przemyślanej formy i znów ośrodek ,,Wisła” stanie się lokalną perełką ściągającą turystów.

Budynek restauracji obecnie, 2020 (A.Zyszczyk)

Budynek restauracji obecnie, 2020 (A.Zyszczyk)

Amfiteatr obecnie, 2020 (A.Zyszczyk)

Amfiteatr obecnie, 2020 (A.Zyszczyk)

Postscriptum

W 2021 roku firma zarządzająca Ośrodkiem rozpoczęła nowe inwestycje – uprzątnięto teren po starych domkach kempingowych i rozpoczęto budowę nowych, dobrze wpisujących się w krajobraz. Dodatkowo spod grubej warstwy podszytu leśnego odsłonięto dawne boisko do piłki siatkowej. Obecnie prowadzone prace remontowe napawają optymizmem że ośrodek odzyska należącą się mu dawną świetność.

Nowe domki kempingowe (marzec 2021)

Nowe domki kempingowe (marzec 2021)

Prace porządkowe przy boisku (marzec 2021)

Prace porządkowe przy boisku (marzec 2021)

 

Więcej archiwalnych i współczesnych zdjęć z Ośrodka “Wisła” znajduje się w poniższej galerii:

Ośrodek wypoczynkowy w Zalesiu Górnym - ok 1963 r (zbiory A.Zyszczyk)

Zdjęcie 1 z 44

Ośrodek wypoczynkowy w Zalesiu Górnym - ok 1963 r (zbiory A.Zyszczyk)