Nierozłączni bracia – Józef i Jerzy Machlejdowie

Zbrodnia Katyńska 1940 r. ma bezprecedensowy charakter. Przede wszystkim z tego względu, że jej ofiarą padły tysiące jeńców wojennych, których życie znajdowało się pod ochroną prawa międzynarodowego – w większości oficerów. Dzisiaj słów kilka o braciach Machlejd zamordowanych w Charkowie. Obaj byli rodzinnie związani z Konstancinem.

Józef Karol Gustaw Machlejd, był synem Artura i Wandy z Ulrichów. Urodził się 28 kwietnia 1902 r. w Warszawie. Ukończył Gimnazjum Męskiego im. Mikołaja Reja, następnie studiował na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego. Brał udział w wojnie polsko- bolszewickiej, służył w dywizjonie szkolnym artylerii zenitowej (przeciwlotniczej). W 1926 r. ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii. W 1931 i 1934 r. odbył ćwiczenia w I Pułku Artylerii Przeciwlotniczej.

Boernerowo. Lata 30-te XX w. Ćwiczenia w 1 pułku artylerii przeciwlotniczej. Po lewej stoi ppor. Józef Machlejd, po prawej (prawdopodobnie) mjr Wiesław Sokołowski – w 1939 r. dowódca Ośrodka zapasowego 1 paplot. Został zamordowany w Charkowie wraz z braćmi Machlejdami. Fot. Muzeum Katyńskie

Mianowany na stopień podporucznika 1 stycznia 1932 r. (6 lokata), a w  1938 r. na stopień porucznika. W czasie kampanii wrześniowej służył w Ośrodku zapasowym I Pułku Artylerii Przeciwlotniczej . 8 września wraz z pułkiem opuścił Warszawę. 19 września 1939 r. dostał się do niewoli sowieckiej i trafił do Starobielska. Razem z nim trafił tu  jego brat Jerzy. Obaj pisali do rodziny. Ostatnią wiadomością od braci był telegram wysłany w okresie Świąt Wielkanocnych.

Kartka wysłana z Warszawy przez żonę Józefa Machlejda do Starobielska wróciła do nadawcy. W początkowym okresie Sowieci nie mieli jeszcze określonych procedur i karty do jeńców po jakimś czasie zwracano do nadawców, w czerwcu 1940 r. sprawę utajniono i zaprzestano zwracania korespondencji. Wyraźnie widać pieczęć cenzury niemieckiej, stempel odbiorczy z Moskwy 1.6.40 i stempelek pomocniczy RETOUR PARTI. Za: Stamps-pl.com

Wiosną 1940 r. Józef Machlejd został zamordowany przez NKWD w Charkowie i pochowany na cmentarzu w Piatichatkach. Józef Czapski w książce „Na nieludzkiej ziemi” odnotował: „wywożąc, rozdzielono braci Machlejdów, mimo błagań z ich strony by jechać razem”. W 2007 r. Machlejd pośmiertnie został awansowany do stopnia kapitana. W cywilu był dyrektorem i współwłaścicielem Zakładu Ogrodniczego Ulrichów w Warszawie. Był także członkiem Towarzystwa Warszawskiego Ogrodniczego. Józef Machlejd był mężem Janiny Grzybowskiej. Miał dwie córki: Wandę (po mężu Symonowicz) i Elżbietę (po mężu Kollat).

 

Jerzy Artur Machlejd, urodził się 3 lutego 1901 r. w Warszawie. Ukończył tak jak brat Józef Gimnazjum Męskie im. Mikołaja Reja W 1924 r. ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. W 1934 r. obronił pracę doktorską na temat rewolucji francuskiej. W listopadzie 1918 r. jako gimnazjalista służył w ochotniczym batalionie harcerskim. W czasie wojny polsko-bolszewickiej walczył w 2 baterii 9 dywizjonu artylerii konnej. Po wojnie służył w 7 pułku ułanów w Mińsku Mazowieckim. W 1925 r. ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Ostrołęce. Odbył ćwiczenia rezerwy w: 7 pułku ułanów (1930), 1 pułku szwoleżerów (1933) i Składnicy Materiału Intendenckiego w Brześciu (1936). W 1931 r. został mianowany na stopień podporucznika. W 1934 r. posiadał przydział do 2 pułku ułanów. We wrześniu 1939 r. zgłosił się na ochotnika do Ośrodka zapasowego I Pułku Artylerii Przeciwlotniczej (jako parlamentarzysta nie był objęty mobilizacją). Tu służył jego brat Józef. Po 17 września dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie w Starobielsku. Wiosną 1940 r. został zamordowany w Charkowie i pochowany w Piatichatkach. W 2007 r. został mianowany pośmiertnie do stopnia kapitana. W cywilu był dyrektorem w Zakładach Ogrodniczych Ulrichów, sędzią Sądu Okręgowego w Warszawie, członkiem Rady i Zarządu Stowarzyszeń Kupców Polskich, członkiem Komisji Odwoławczej Warszawskiej Izby Skarbowej, posłem na sejm V kadencji (klub parlamentarny Obozu Zjednoczenia Narodowego). Jerzy Machlejd był mężem Janiny Kamieńskiej. Mieli córkę Hannę, urodzoną 3 lutego 1939 r. (po mężu Mościcką).

Józef i Jerzy z rodzicami: Wandą i Arturem Machlejd, ok. 1922 r. Za: Krystyna Machlejd, “Saga ulrichowsko-machlejdowska”, Warszawa 2006

Grób symboliczny braci Machlejdów znajduje się na cmentarzu ewangelicko- augsburskim w Warszawie. 28 kwietnia 2017 r. przy II Liceum Ogólnokształcącym w Piszu odbyło się uroczyste zasadzenie Dębu Pamięci kpt. Józefa Machlejda oraz odsłonięcie pomnika upamiętniającego Jego osobę.

Kamień i Dąb poświęcony Józefowi Machlejdowi posadowione przy II Liceum Ogólnokształcącym w Piszu, 2017 r. Wartę trzymają druhny z Hufca im. Janusza Korczaka w Piszu. Za: lo2.pisz.pl

 

Może ci się także spodobać...