Adam zamieścił wczoraj na portalu niezwykle ciekawy tekst o przyrodzie dawnej i obecnej doliny Wisły, pisząc o konstacińskiej Amazonii. Opis ten aż prosi się by go uzupełnić innymi materiałami, więc dobry to moment by zamieścić obszerne wyjątki z przewodnika dla zoologów wydanego równo sto lat temu. Pozycja to niezmiernie ciekawa i przedstawiająca krajobraz nadrzeczny ponad wiek temu, zatem bez zbędnej zwłoki przyjrzyjmy się faunie żyjącej nad rzeką w położonych nad nią miejscowościach.
Z “Przewodnika zoologicznego po okolicach Warszawy” St. M. Sumińskiego i Sz. Tenenbauma, wydanego w roku 1921 wyjątki
Jeziorna. Od Warszawy 16 km.
Terenem, nadającym się na -wycieczkę, brzegi rzeki Jeziorki, jednego z lewych dopływów Wisły. Aby dojść nad rzeczkę, trzeba się skierować na prawo od stacji, od której rzeczka znajduje się w odległości kilkuset kroków. Należy zwrócić uwagę nie tylko na samą rzeczkę, lecz i na jej dawne koryto, gdzie jeszcze w miejscach głębszych zwykle tu i owdzie stoi woda. Jeziorna jest ważną miejscowością dla zoologa prowadzącego liczniejszą wycieczkę, gdyż brzegi Jeziorki są tu nieobsiane—nie stanowią ich również łąki, są więc zupełnie dostępne. Tu w miejscach wilgotniejszych żyją zaskrońce. W Jeziorce znajdziemy z wielką łatwością żyjące tu licznie małże, między któremi są okazy niedawno opisanej formy Unio crassus polonicus Poliński. W wysokich brzegach rzeczki, w norach między korzeniami drzew jest dużo raków. Z ryb żyją tu kozy, jazgarze, okunie, karasie, kiełbie, różanki, słonecznice, szczupaki, karpie, przypływające ze stawów, i minogi (larwy). Nad wodą masa tu chruścików i ważek z rodzin agrionidae i calopterygidae. Jak wiadomo, w takich wodach najchętniej żyją ich larwy, a owad dojrzały łatwo znajduje pożywienie na roślinności nadbrzeżnej.
Calopterygidae, czyli ważka świteziankowata
Konstancin. Od Warszawy 18 km.
Z wyjątkiem brzegu rzeczki, niema tu terenów, na które warto byłoby robić wycieczkę z całą klasą, a oprócz brzegów rzeczki, tej samej Jeziorki, godne są uwagi park i piaski. O faunie Jeziorki nie możemy nic więcej powiedzieć ponad to, cośmy podali przy opisie Jeziorny, możnaby tylko dodać, że roślinność wodna jest tu jeszcze bogatsza, a więc i fauna również, zwłaszcza, gdy chodzi o formy drobne. W Konstancinie jest duży park, bardzo starannie utrzymany, zasadzony ozdobnemi krzewami, przeważnie nie krajowemu Miejscami skupieniu krzewów są bardzo gęste, w nich żyje wiele owadów. Na błotku przy restauracji gnieździ się zaskroniec.
Jeziorka w Skolimowie, okres międzywojenny. Zbiory NAC.
Skolimów. Od Warszawy 20 km.
Skolimów posiada rzeczkę, jest to ta sama Jeziorka. Prócz niej powinny zoologa interesować dwa parki, położone po obu stronach drogi, prowadzącej od stacji. Większy park, po prawej stronie drogi, tuż przed mostem na rzece, składa się z sadów: owocowego i warzywnego i ogrodu kwiatowego. Dla badań najważniejsze są części parku, przylegające do rzeczki, tu bowiem jest niezwykle bujna roślinność. A więc prócz połowów zwykłą siatką, których rezultatem być mogą przede wszystkiem liczne ważki, można z dużem powodzeniem stosować metodę łowienia czerpakiem. Tej samej metody można użyć i na niewielkich suchych łąkach po drugiej stronie rzeczki, naprzeciwko parku.
Drugi park, leżący za młynem, po lewej stronie drogi, jest może jeszcze ciekawszy niż pierwszy, gdyż posiada nierówny teren, a w miejscach niższych, wilgotnych, skupia liczną faunę wijów, owadów itp. Park ten sprawia wielkie wrażenie dzięki bogactwu szaty roślinnej: roślin krajowych w miejscach wilgotnych” i ozdobnych krzewów niekrajowych, zasadzonych w suchszych częściach.
Przez park ten przepływa dość płytki strumień, bodajże bezimienny, stanowiący dopływ Jeziorki.
Jeziorka w okresie międzywojennym w okolicy Konstancina, Skolimowa, Chylic. Zbiory NAC.
Chylice. Od Warszawy 21 km.
Tego rodzaju terenów (las, łąki, rzeczka, w tym przypadku Jeziorka) mamy wszędzie tak wiele, że Chylić nie będziemy opisywali szczegółowiej, takie bowiem tereny mamy znacznie bliżej. Zaznaczamy tylko, że Chylice nie nadają się specjalnie na wycieczki szkolne. Natomiast trzeba wiedzieć, że na gruntach cegielni Obory, nad brzegami stawków, powstałych w dołach po wybranej glinie, można znaleźć wyjątkowo dużo zaskrońców. W lasach tutejszych łapaliśmy kilkakrotnie dość rzadką pod Warszawą jaszczurkę Lacerta agilis v. erythonota, F i t z.
Lacerta agilis, jaszczurka zwinka
Piaseczno. Stacja kolejek: Wilanowskiej ‘ Grójeckiej; od Warszawy —Wilanowską 25 km , Grójecką — 16 km.
Przez Piaseczno przepływa wielokrotnie wspomniana już Jeziorka, tu wszakże położone nad nią łąki powinny być jak najdokładniej przeszukane, gdyż na nich znajdowano tak rzadkie zwierzę, jakim jest żółw. W Piasecznie mamy duży las sosnowy, w nim nie trudno zobaczyć sarny. W lesie tym w miejscach suchych łatwo o jaszczurki, oraz o szczypawkę Cardbus auronitens F., w miejscach wilgotnych o zaskrońce. Na piaskach wyjątkowo dużo larw mrówkolwa.
Mrówkolew pospolity
Zdjęcia owadów ze zbiorów wikicommons. A na zakończenie dla przypomnienia galeria dawnych zdjęć Jeziorki:
Redaktor naczelny portalu, z wykształcenia historyk, absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Rodzinnie związany od wielu pokoleń z Nadwiślańskim Urzeczem, badacz regionu i dziejów lokalnych, autor publikacji oraz artykułów w tym zakresie.
