Wiatrak w Jeziornie

No i chyba mamy piękne zdjęcie wiatraka w Jeziornie z 1920 roku… Dotychczas w zbiorach Henryka Poddębskiego opisane jedynie jako “Wiatrak w otoczeniu pól uprawnych na Mazowszu”. A jednocześnie nie mamy zdjęcia wiatraka w Bielawie… Ale po kolei.

Jakiś czas temu Rafał Myszkowski zidentyfikował zdjęcie opisane w spuściźnie Poddębskiego jako Skolimów, wykonane w latach 1923-33. Przy okazji na facebooku prezentowane było zdjęcie porównawcze z 2014 r, ukazujące widok na domy w Jeziornie Królewskiej przy ulicy Skolimowskiej. Rafał dodatkowo zwrócił uwagę, że w tle widoczny jest komin Starej Papierni, czyli ówczesnej Szmaciarni. Obecnie w tym miejscu jest Urząd Miasta i Gminy Konstancin-Jeziorna.

Zdjęcie Henryk Poddębski wykonał stojąc przy samych torach kolejki wilanowskiej. Za plecami miał wiatrak w Jeziornie, więc od razu przyszło mi na myśl, że nie fotograf nie przepuściłby takiej okazji i wykonałby jego fotografię. Stąd też po raz kolejny zacząłem przeglądać kolekcję kilku tysięcy zdjęć autora. W międzyczasie Rafał Myszkowski nie próżnował i dokonał kolejnej identyfikacji, ustalając, iż wiatrak, który jak błędnie założyłem na podstawie opisu autorów innego zdjęcia, wcale nie jest położony w Bielawie, lecz przedstawia właśnie wiatrak w Jeziornie. 

Warto zwrócić uwagę, iż wiatrak na horyzoncie widoczny jest wśród zabudowań. Rafał słusznie zwrócił uwagę, że w miejscu tym latem 1912 r. nie było tylu domostw, a choć biorący udział w próbach lotniczych pisali, że wykonywali je Klarysewie, w kierunku szosy warszawskiej, porastające ten obszar drzewa mają ponad 100 lat. Miejscem pozbawionym roślinności na skarpie o dużo łagodniejszym kącie nasilenia było zaś to, leżące od strony Jeziorny. Rafał oznaczył także na mapie z lat trzydziestych XX wieku domniemane miejsce wykonania zdjęcia.

Nie sposób się z argumentami nie zgodzić i uznać, że rzeczywiście próby lotnicze w 1912 r. dokonywane były na skarpie od strony Jeziorny, która dla letników nadal była Klarysewem. Ponieważ w międzyczasie udało mi się wytypować zdjęcie w zbiorach Poddębskiego, podzieliłem się moimi podejrzeniami z Rafałem, który nieco fotografię rozjaśnił, aby szczegóły były lepiej widoczne.

Rafał zrobił analizę w oparciu o zdjęcie lotnicze z lat pięćdziesiątych.

Jak widać nie do końca jest ono rozstrzygające, ale jak się okazało najciemniej pod latarnią. Bo od dawna w naszej galerii mieliśmy zdjęcie wykonane po burzy w 1907 r., która dokonała spustoszenia nad Jeziorką. Wiatrak w Jeziornie został wówczas zniszczony, a następnie odbudowany w tym samym miejscu (a przy okazji dokonano ciekawych odkryć archeologicznych). 

No a teraz małe porównanie z 1907  i 1920 roku:

Kąt trochę inny, ale jest to to samo miejsce. Jak słusznie wskazał Rafał “na zdjęciach lotniczych wiatraka już nie ma, ale jest budynek obok wiatraka. Dwuspadowy dach z naczółkami i pojedynczym kominem w kalenicy. Nawet drabina leży na dachu, choć z drugiej strony komina. Drugi budynek którego tylko fragment wystaje zza wiatraka również widoczny jest na zdjęciach lotniczych. Kolejnym elementem są słupy energetyczne stojące zapewne wzdłuż torów kolejki wilanowskiej. Na zdjęciu lotniczym słup na prawo od wiatraka stoi w tym samym miejscu, choć to już inny słup. Na koniec budynek w tle na lewo od wiatraka, budynek słabo widoczny ale zakładam że stai idealnie w osi podłużnej do fotografa. To może być ‘zacisze’.”

Quod erat demonstrandum. Więc poniżej oryginalne zdjęcie ze zbiorów NAC wiatraka w Jeziornie wykonane przez Henryka Poddębskiego w 1920 r.

sygn. 3/131/0/-/448

Może ci się także spodobać...