Podczas jednego dnia zimą 1928 roku Henryk Poddębski odwiedził trzy miejscowości – Kabaty, Służew i Wilanów wykonując tam zimowe zdjęcia. Wszystkie w jego archiwum opisane zostały jako “wieś pod Wilanowem”, a w części przypadków jako “zimowy krajobraz”. Wczoraj publikowałem zidentyfikowane zdjęcia wykonane z całą pewnością w Kabatach i Służewiu, dziś pora na Wilanów.
W Wilanowie Poddębski był nie pierwszy raz. W 1921 r. wykonał tu fotografię ulicy biegnącej przez ówczesną wieś (dla przypomnienia gmina Wilanów nie była wówczas częścią Warszawy). To samo miejsce odwiedził zimą 1928 roku fotografując ulicę praktycznie z tego samego ujęcia. Jak widać zdjęcie wykonywał nieopodal skrzyżowania dróg. Analiza ówczesnych map, układu zabudowy i przebiegu drogi wskazuje, iż jako miejsce wykonania wówczas zdjęć pasuje jedynie obecna ulica Biedronki w okolicach ulicy Sielanka. Obie spotykają się właśnie w miejscu uwiecznionym na fotografii. Poniżej zestawienie, które wzbogacono o współczesne ujęcie wykonane usługą google streetview.
Zdjęcie nr 1 – 1921 r. sygn. NAC 3/131/0/-/239/18, zdjęcie nr 2 – 1928 r. sygn. NAC 3/131/0/-/447/55
Jak się okazuje Poddębski odbył tego zimowego dnia wycieczkę po dawnej wsi Wilanów na Urzeczu, wykonując serię zdjęć na ówczesnej ulicy Wiejskiej (obecnie Biedronki). Z drugiej strony ulicy Sielanka, od strony obecnej ulicy Łowczej .wykonał zdjęcie wilanowskiego “pasternika” – widocznego na poniższym zdjęciu po lewej stronie. W oddali widać drzewa Morysina. Domy na zdjęciu znajdują się przy obecnej ulicy Sielanka, wówczas pod zwałami śniegu.
sygn. NAC 3/131/0/-/447/52
Chłopiec uwieczniony na fotografii pozwolił na rozpoznanie kolejnego zdjęcia, które nie zawierało lokalizacji, lecz w archiwum Poddębskiego zawierało jedynie podpis “zimowy krajobraz”. Chłopiec niesie bańki na mleko idąc obecną ulicą Biedronki w kierunku obecnej ulicy Łowczej. Dzięki wspomnieniom mieszkańców dawnego Wilanowa – p. Iwony Desperat i Krzysztofa Kanabusa udało się wskazać poniższą lokalizację.
sygn. NAC 3/131/0/-/447/53
Prawdopodobnie w okolicach ulicy Sielanka Poddębski wykonał kolejne zdjęcie – zgodnie z opisem “we wsi pod Wilanowem”.
sygn. NAC 3/131/0/-/447/54
Zagadką pozostaje natomiast dokładne miejsce wykonania poniższego zdjęcia, które wyraźnie także zrobiono w ówczesnej wsi Wilanów.
sygn. NAC 3/131/0/-/447/47
Skoro już jesteśmy w Wilanowie cofnijmy się nieco w czasie. Bardzo ciekawe ustalenia wynikły także z publikacji zdjęć ze zbiorów IS PAN, z kolekcji działającego w latach 1906-44 w Polsce Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości. Zdjęcie z 1915 roku zamieszczone poniżej wykonano jesienną-zimowo-wczesno wiosenną porą. P. Krzysztof Kanabus wskazał precyzyjnie, iż wykonano je przy skrzyżowaniu obecnych ulic Biedronki i Obornickiej, a w środkowej części fotografii znajduje się rodzinny dom w jego Anny Klimek z domu Wiśniewskiej. W tle widoczny nieistniejący już Łuk Triumfalny Jana III Sobieskiego z 1811 r. wybudowany wg projektu Stanisława Kostki-Potockiego, czyli brama wjazdowa do osady, usytuowana wedle zachowanych opisów gdzieś w jej centrum, być może od strony obecnej ul. Obornickiej. Działkę, na której stał łuk, w latach międzywojennych zakupił Stanisław Gąsiorowski. Był policjantem, został zamordowany przez Rosjan w Twerze 1940 r. Dokładna data wykonania zdjęcia nie jest znana, autor zdjęcia Teofil Pycz aktywny był przed I wojną światową.
sygn. TONzP R-11367
Pycz wykonał tego dnia jeszcze jedną fotografię na obecnej ulicy Biedronki, na której w oddali widoczny jest żuraw, tu znajdujący się na pierwszym planie.
sygn. TONzP R-11366
Podczas publikacji drugiego zdjęcia Pycza, udało się doprecyzować dzięki wspomnieniom p. Krzysztofa Kanabusa gdzie dokładnie stał łuk triumfalny. Była to obecna ulica Biedronki 58. P. Maciej Kleniewski zaznaczył go dość precyzyjnie na mapie lotniczej z 1945 roku. Łuk rozebrano po zakończeniu działań wojennych. Poniżej na zakończenie lokalizacja łuku i jego zdjęcie z 1915 roku..
sygn. TONzP R-12720. Zdjęcie wykonano w lipcu 1915 roku.
Redaktor naczelny portalu, z wykształcenia historyk, absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Rodzinnie związany od wielu pokoleń z Nadwiślańskim Urzeczem, badacz regionu i dziejów lokalnych, autor publikacji oraz artykułów w tym zakresie.
