Wspomnienia: Nadwiślańskie zwyczaje Urzecza

Żagle rozprzowe na Wiśle pod Brzuminem, 1906 r. (zbiory K. Daszewskiej-Sanóg) Wisła przez lata stanowiła o tożsamości Urzecza… W drugiej połowie XIX w. usypano wały i życie w cieniu wielkiej wody zaczęło się zmieniać, jednak choć powodzie stopniowo przestały zagrażać nadwiślańskiej krainie, wciąż życie nad rzeką wiązało się z wieloma zwyczajami i rytuałami.  90-letnia Halina Latoszek…

Czytaj więcej

Wspomnienia: Pamiętam Podłęcze

Film dokumentalny „Pamiętam Podłęcze” to wzruszająca podróż do serca nadwiślańskiego mikroregionu Urzecze. To wyjątkowe wspomnienia dwóch mieszkańców Podłęcza – 93-letniego Pana Jana Kalińskiego i 90-letniej Pani Haliny Latoszek. Seniorzy z pasją opowiadają o swoim życiu: trudnych latach wojny, bombardowaniach, głodzie, ale też o radościach młodości – zabawach, szkole, pracy na roli. Ich opowieści pokazują, jak…

Czytaj więcej

Tradycje śpiewacze Gassów, Czernideł i Łęgu

Zespół K.G.W. z Gassów (Gassowianki) na występie w Warszawie. Nadwiślańskie Urzecze, Warszawa, pk. 1985. Zbiory Archiwum Muzyki Wiejskiej. Niedawno trafił w moje ręce zapis piosenki dokonany własnoręcznie przez zmarłą w 2019 r. Zuzannę Kopyt z Opalińskich pochodzącą z Gassów. Dzięki swej doskonałej pamięci przed śmiercią zapisała treść jednego z utworów, jaki śpiewany był w jej…

Czytaj więcej

Wspomnienia: Święta wielkanocne na Urzeczu

Święconka w Okrzeszynie, lata 30/40 XX w. Zb. T. Siudzińskiego. Zdjęcie udostępniono podczas badań terenowych prowadzonych na Urzeczu przez dr. Ł. Stanaszka. W trakcie badań mieszkańcy Okrzeszyna podzielili się następującymi wspomnieniami z okresu międzywojennego: Post przed Wielkanocą trwał cały piątek, sobotę aż się przyszło ze mszy porannej. Dużą katorgą dla dzieci były zapachy zalatujące z…

Czytaj więcej

Strój wilanowski – polemika

W tekście. „Geneza haftu i męskiego stroju wilanowskiego” starałem się wyjaśnić proces, który ukształtował najbardziej widoczny element męskiego stroju wilanowskiego, czyli granatowy strój wierzchni z dodatkami w kolorze głębokiej czerwieni. Zwróciłem także uwagę na mnogość używanych nazw dla tego ubrania, na które mówiono kaftan, kapota, siermięga czy bardziej oficjalnie sukmana. Wskazałem, że moim zdaniem strój…

Czytaj więcej

Kwiatowy motyw wilanowski

W publikacjach podnoszone jest często, że haft wilanowski wzorowano na kutych zdobieniach metalowego ogrodzenia otaczającego Pałac w Wilanowie. Stamtąd miał czerpać kolorystykę oraz motywy dekoracyjne, w formie stylizowanych kwiatów i liści, oraz powtarzający się rytmiczny układ. Powstała odnosząca się do tej koncepcji nazwa „haft sztachetowy”. Padły również stwierdzenia, że kowalskie ogrodzenie z prostych, pionowych prętów…

Czytaj więcej

Geneza haftu wilanowskiego – polemika

W artykule pt. „Geneza haftu i męskiego stroju wilanowskiego”, opublikowanym kilka tygodni temu,  przedstawiałem okoliczności powstania haftu wilanowskiego i inspiracji czerpanej przez hafciarki. Publikacja wywołała znaczny odzew i skutkowała ciekawą dyskusją zawierającą zarówno potwierdzenia moich tez jak i krytykę.  Cieszę się, ponieważ umożliwia to dojście do wspólnych, budujących wniosków. W toku dyskusji pojawiło się kilka…

Czytaj więcej

Most kolejowy w Górze Kalwarii. Jest o co walczyć.

Most kolejowy łączący Górę Kalwarię z Glinkami. Fot. Moda na Mazowsze Tekst stanowi skróconą wersję przygotowywanego przez autora obszernego artykułu do najbliższego „Rocznika Nadwiślańskiego Urzecza” Ogłoszone przez PKP PLK S.A. informacje o planach budowy nowego mostu kolejowego w Górze Kalwarii i jednocześnie zburzeniu starego obiektu z 1951 r. wywołały wiele dyskusji i protestów nie tylko…

Czytaj więcej

Zdjęcia: Trzy fotografie z Opaczy

Zdjęcia pochodzą ze zbiorów rodziny Kopytów i mają ciekawą historię, bowiem znajdowały się w posiadaniu dwóch gałęzi rodziny, które przez ponad pół wieku nie miały pojęcia o wykonaniu dwóch zdjęć w tym samym dniu i miejscu. Fotografie wykonano na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych XX wieku, prawdopodobnie latem 1939/42 r. Nie zachowała się informacja z…

Czytaj więcej

Gołębiowscy z Urzecza

W dniu 10 lutego zmarł w wieku 84 lat Ignacy Gołębiowski, społecznik i samorządowiec gminy Konstancin-Jeziorna, radny od 1994 r. do 2010 r. oraz ponownie w latach 2018–2024, w latach 1998–2002 burmistrz. Składając kondolencje obecny włodarz gminy Michał Wiśniewski przypomniał o inicjowaniu licznych działań na rzecz lokalnej społeczności. Był m.in. pomysłodawcą budowy nowego pomnika upamiętniającego…

Czytaj więcej

Geneza haftu i męskiego stroju wilanowskiego

Istnieje kilka hipotez tłumaczących pochodzenie czarnego haftu, który jest pięknym i charakterystycznym elementem damskiego stroju wilanowskiego. Chciałbym przedstawić nową propozycję jego genezy i możliwego wyjaśnienia, skąd wywodzi się tradycja wyszywania oryginalnego ornamentu na naszych strojach. Moim zdaniem źródłem i inspiracją do powstania haftu wilanowskiego były wzory z tkanin ozdabiających ściany pałacu wilanowskiego. Tekstylne obicia ścienne…

Czytaj więcej

Poświęcenie kościoła w Zerzeniu

Dziś odwiedzimy prawy brzeg Wisły i zobaczymy, że tradycje Urzecza jeszcze w XIX wieku był tam powszechne i równie silne, jak na lewym brzegu. W 1887 roku miało miejsce poświęcenie kościoła w Zerzeniu, którego projektantem był Konstanty Wojciechowski, postać na Urzeczu znana, gdyż projektował również pod koniec XIX wieku przebudowę czerskiego kościoła. Tekst pochodzi z…

Czytaj więcej

Na flisie i orylce

W dzień Świętej Barbary, patronki flisaków, warto przywołać wspomnienie czasów flisu, który do końca XIX wieku kształtował wiślany krajobraz. W pamiętnikach Jana Słomki, natrafiłem na piękny opis ludzi pracujących na Wiśle, którzy docierali w te strony. Wspomnienia Jana Słomki, byłego wójta w Dzikowie nad Wisłą wydano po raz pierwszy w 1912 roku i choć miejsce…

Czytaj więcej

Zimowe zagrożenia

Tegoroczny pierwszy śnieg już za nami, choć szybko stopniał, a temperatura na granicy zera wyklucza by rzeki pokryły się lodem. Jeziorka zamarza obecnie bardzo rzadko, Wisła praktycznie nigdy. W przeszłości jednak zimową porą działo się inaczej, co przynosiło liczne ułatwienia, lecz groziło także niebezpieczeństwem. Gdy woda zamarzała możliwe stawało się przejście na drugą stronę rzeki,…

Czytaj więcej