W uzupełnieniu do tekstów znawców problematyki powstania styczniowego na naszych terenach, Pawła Komosy, Grzegorza Kłosa czy też Dawida Miszkiewicza, warto może dodać dokument dotyczący kwaterunku wojsk rosyjskich nad Jeziorką. W przeddzień manifestacji patriotycznych 1861 r. w Królestwie stacjonowało ok. 45 tysięcy żołnierzy rosyjskich, w tym 33,5 tysiąca w większych jednostkach rozlokowanych na prowincji (w guberni…
W okolicach Urzecza mamy do czynienia z trzema żywiołami kolonizacji niemieckojęzycznej. Celowo używam takiego sformułowania, bowiem nie wszyscy osadnicy byli ewangelikami, ani też nie wywodzili się z Niemiec. Olędrzy przybyli w te strony pod koniec XVIII wieku byli od stuleci obywatelami Rzeczpospolitej zamieszkałymi głównie na Żuławach i nad Wisłą, którzy uciekli przed pruskimi panowaniem, część…
Od przybycia olędrów na Urzecze mija właśnie 250 lat, dobra to okazja by raz jeszcze opowiedzieć o tutejszych osadach jakie założyli, tym bardziej, że sporo z nich przetrwała do dzisiaj, a przez ostatnie 10 lat badań udało się poszerzyć wiedzę na ten temat. Rzecz jasna olędrzy pojawiali się na tych terenach już od końca XVI…
Kępa Okrzewska zwana również Kępą Okrzeszyńską lub Kępą Jeziorny została skolonizowana przez olędrów krótko przed 1779 rokiem. Wyspa na Wiśle na wprost wsi Okrzeszyn wchodziła w skład dóbr Jeziorny. Kontrakt nie zachował się, z osadnikami spisał go dzierżawca starostwa, wojewoda łęczycki Szymon Dzierzbicki. Gospodarstwa wytyczone zostały na wyspie wiślanej zwanej Kępą Wielką, porośniętą pierwotnie lasem,…
Prezentowany przykład dotyczący poparcia olęderskich osadników i kolonistów dla idei sypania wałów nie był odosobniony. Jak 17 maja 1846 roku zanotował we dworze w Bielawie Henryk Rossman: „Koloniści z Kępy Oborskiej, Falenickiej, Okrzewskiej i Wilanowskiej do tych robót są użyci (…) robią chętnie i dobrze”. Nasze przekonanie o olęderskim oporze w tej materii okazuje się…
Od kilku dni pada śnieg, spadła temperatura, lecz zima nie stanowi problemu, stała się przede wszystkim atrakcją. To niezauważalna lecz fundamentalna zmiana jaka zaszła w naszym życiu, na którą zwrócono mi niedawno uwagę na Urzeczu. Aż do czasów wojny zima przynosiła konieczność wytężonej pracy, nawet jeśli nie wiązała się koniecznością przebywania od świtu do zmierzchu…
Pozwolę sobie pochylić się po raz kolejny nad tutejszymi olędrami, gdyż bardzo często ulegają oni pewnej generalizacji. Nawet w przypadku, gdy ktoś kojarzy, iż nie mieli oni wiele wspólnego z holendrami, szufladkuje ich najczęściej jako niemieckich protestantów bądź mennonitów. Co nie odpowiada prawdzie w przypadku Urzecza, bowiem na ślad obecności mennonitów poza jednym możliwym przypadkiem…
W przypadku Kępy Falenickiej, Oborskiej i Okrzewskiej w dwudziestoleciu międzywojennym, mimo prowadzonego od pewnego momentu rozeznania przez Komendę Główną Policji środowiska mniejszości niemieckiej, nie dopatrzono się wrogiej działalności wymierzonej przeciw Polsce. Nie powstały tu struktury DVP (Deutsche Volkspartei) ani JDP (Jungdeutsche Partei in Polen), nie udało się zorganizować jej komórek z uwagi na znaczną polonizację….
Przyznam, iż nie poruszałbym powyższej tematyki, bo wydaje mi się ona stosunkowo dobrze znana i opracowania, w szczególności jeśli chodzi o lewobrzeżną część Urzecza. Jednakże działalność mieszkańców podwilanowskich wsi sprawiła, iż potomkowie olęderskich kolonistów kojarzą się niektórym z hitlerowskimi zbrodniarzami. Jest to równie niesłuszne jak dodawanie przymiotnika „polski” do określenia „obóz koncentracyjny”, czy rozciąganie antysemickich…
W kontrakcie zawartym w roku 1773 z kolonistami olęderskimi osiedlającymi się na wyspie zwanej wówczas Kępą Chabdzińską wskazano, iż dwie morgi ziemi na terenie kolonii wydzielone zostaną na karczmę, w której karczmarzem miała być osoba spoza grupy kolonistów. Powyższe wiązało się ze wspominanym już kilkakrotnie przymusem propinacyjnym, polegającym na konieczności zakupu piw warzonych na terenie…
Ostatnie lata Rzeczpospolitej są okresem przesuwania się kolonizacji olęderskiej na południe Mazowsza, w tym czasie zakładane są liczne wsie począwszy od Płocka aż po Nowy Dwór Mazowiecki. Osadnictwo w Troszynie w roku 1759 oraz Kazuniu w roku 1764 rozpoczęło tę falę osadnictwa wzdłuż Wisły na Mazowszu. Około roku 1771 olędrzy przemieszczający się Wisłą minęli Warszawę….
Woda przybiera po ostatnich opadach deszczu, co w dawnych latach wśród mieszkańców Urzecza niechybnie wywołałoby przyśpieszone bicie serca. Choć my o tym nie pamiętamy, powodzie były niegdyś stałym elementem życia codziennego w regionie, stając się jedną ze składowych jego tożsamości. Powróćmy do wielkiej powodzi z roku 1879, istotnej z kilku powodów. Podobnie jak dzisiaj mało…
Zarówno przy okazji artykuły o ochronie przeciwpowodziowej na Urzeczu opublikowanym w „Roczniku Nadwiślańskiego Urzecza”, jak i opowiadając o wałach nadwiślańskich i tutejszych powodziach podczas premiery tego wspaniałego wydawnictwa, bardzo pobieżnie potraktowałem pewną niezmiernie ważną kwestię, jedynie wspominając o regulacji Wisły na Urzeczu w minionych stuleciach. Pozwolę sobie więc temat ten nieco uzupełnić, zwłaszcza iż złośliwy…
Chylice Pominąłem je ostatnio, jako że położone są już poza terenem gminy i związane z Piasecznem, jednak skoro wymieniłem Czarnów, wydzielony z dawnego majątku Chylickiego warte są krótkiej wzmianki, zwłaszcza iż wskutek parcelacji letniskowej część dawnego lasu chylickiego znalazła się w gminie jako Chylice-Letnisko. Zatem wspomnijmy, iż najstarsza znana wzmianka dotyczy młyna na Jeziorce w…
Zróbmy chwilę przerwy od historii tutejszych kolonistów, na wpis dotyczący spraw nieco trywialnych. Annały Góry Kalwarii notują historię sprytnego włóczęgi, który pod miastem ukradł z pastwiska konia, który następnie przyprowadził na rynek, gdzie korzystnie go sprzedał. Jako, że od Góry prowadziła ku Warszawie droga przy której leżały rozmaite karczmy, były one miejscem rozmaitych awantur. Lecz zostawmy…