W uzupełnieniu do tekstów znawców problematyki powstania styczniowego na naszych terenach, Pawła Komosy, Grzegorza Kłosa czy też Dawida Miszkiewicza, warto może dodać dokument dotyczący kwaterunku wojsk rosyjskich nad Jeziorką.
Rosyjski 5. пехотный Калужский Императора Вильгельма I полк, litografia z 1861 r. Karla Karlovich’a Piratsky
W przeddzień manifestacji patriotycznych 1861 r. w Królestwie stacjonowało ok. 45 tysięcy żołnierzy rosyjskich, w tym 33,5 tysiąca w większych jednostkach rozlokowanych na prowincji (w guberni warszawskiej 8,5 tysiąca) i ok. 10 tysiąca w Warszawie. Od wiosny 1861 r. wojska rosyjskie garnizonu warszawskiego były stopniowo wzmacniane posiłkami z prowincji. Część z nich stacjonowała na przedmieściach (Wola·, Mokotów, Sielce). Jesienią 1861 r. w Warszawie stacjonowały (nie licząc obsady Cytadeli): cztery pułki 4. dywizji piechoty (13, 14, 15, 16) wraz z batalionem strzeleckim, batalion strzelecki 6. dywizji, batalion strzelecki 2. dywizji, pułk jazdy, dwa pułki kozaków, saperzy, żandarmeria, cztery baterie artylerii. Było to ponad 15 tysięcy wojsk liniowych. W ciągu roku 1861 garnizon wzrósł o ok. 5 tysięcy żołnierzy. Z braku dostatecznej ilości koszar, część wojska umieszczano w różnych miejscach, w centrum miasta oraz na jego obrzeżach. Część na prywatnych kwaterach. Już od drugiej połowy 1864 r. część tych oddziałów wraca do swoich macierzystych garnizonów. Ale i tak były jeszcze kłopoty z kwaterunkiem pozostałych jeszcze na terenie guberni warszawskiej jednostek.
Mamy jesień 1865 r. Mieszkańcy wsi Jeziorna podejmują uchwałę „gromadną”:
Działo się [we] wsi Jeziorna dnia 19/31 października 1865 roku.
Stosownie do zawiadomienia dzisiejszego, W[ielmożnego] Naczelnika Wojennego części Wilanów, że wsie utrzymujące garnizon wojska na kwaterach zimowych, a mianowicie gdzie Dowódca Komendy kwateruje, co się tyczy zaopatrzenia tegoż oficera w potrzebny opał zwłaszcza w porze zimowej, pozwolił i polecił włościanom wsi Jeziorna aby zrobili uchwałę gromadną i oznaczyli jakie wsie w gminie Bielawa tę dostawę uskuteczniać mają.
Zgromadzeni przeto włościanie wsi Jeziorna ponosząc kwaterunek całej roty gdzie każdy mieszkaniec trzyma po 2. żołnierzy i onych opalać musi, uchwalili że wieś Okrzeszyn i Kępa Okrze[w]ska nie ma jak dostarczyć dla Dowódcy roty wsi Jeziorna miesięcznie drzewa sosnowego w szczapach po sztuk 84. i ten obowiązek wskutek tej uchwały w przytomności miejscowego wójta Gminy, ławnika, sołtysa i podsołtysa uchwala, układa i podpisuje.
Szymon Zarudzki, Józef Słowik, Wojciech Masikowski, Piotr Golik, Józef Szewczyk, Piotr Szewczyk, Józef Szewczyk, Franciszek Gorzki, Karol Białowąs, Piotr Szewczyk, Jan Szewczyk, Stanisław Kłoszewski, Andrzej Golik, Bartłomiej Maty[j]asiak, Józef Janowski, Piotr Lichmira, Ludwik Lichmira, Franciszek Szewczyk, Jan Lichmira, Jan Szewczyk, Antoni Słowik, Wojciech Starosz, Franciszek Golik, Wojciech Żyłka, Jan Lichmira, Franciszek Rawski, Józef Golik, Stanisław Kłoszewski, Paweł Rębawski, Szymon Starosz, Stanisław Kłoszewski, Stanisław Kłoszewski – podsołtys, Antoni Kłoszewski – sołtys, Franciszek Szewczyk – ławnik
W[ojciech] Gładecki – wójt gminy Bielawa*
[*powtarzające się imiona i nazwiska nie są błędem pisarza. Nikt z gospodarzy za wyjątkiem wójta nie umiał pisać. Imiona w rodzinie często się powtarzały]
Warto dodać, że mamy tu podane nazwiska pierwszych miejscowych włościan, którzy otrzymali nadziały ziemi w trakcie uwłaszczenia przeprowadzonego w 1864 r. Tylko oni mogli głosować na zebraniach gminnych. Nie udało mi się niestety znaleźć informacji z jakiego pułku była to rota.
5. пехотный Калужский Императора Вильгельма I полк – w pułku tym służyli mieszkańcy m.in. Jeziorny – patrz tu
Dziękuję Pani Danucie Bekalarek za pomoc przy rozszyfrowaniu tekstu.
Źródło: APW o/Grodzisk Mazowiecki - AGJ
Historyk wojskowości i starożytności, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego. Wieloletni pracownik wydawnictw książkowych (m. in. kierownik redakcji historii działu encyklopedii i słowników PWN), prasowych, ostatnio pracownik naukowy Wojskowego Biura Badań Historycznych, w latach 1981-89 redaktor, wydawca, wykładowca i aktywny działacz podziemia solidarnościowego. Od ćwierć wieku mieszkaniec Skolimowa, prowadzący Konstanciński Klub Historyczny.
