Zespół K.G.W. z Gassów (Gassowianki) na występie w Warszawie. Nadwiślańskie Urzecze, Warszawa, pk. 1985. Zbiory Archiwum Muzyki Wiejskiej.
Niedawno trafił w moje ręce zapis piosenki dokonany własnoręcznie przez zmarłą w 2019 r. Zuzannę Kopyt z Opalińskich pochodzącą z Gassów. Dzięki swej doskonałej pamięci przed śmiercią zapisała treść jednego z utworów, jaki śpiewany był w jej dzieciństwie spędzonym nieopodal przewozu w Gassach na Urzeczu, o przewoźniku i Łurzycance. Nosi tytuł „Z tamtej strony Wisły”.
Jak się okazuje piosenka ta przetrwała i weszła na trwałe do repertuaru zespołu regionalnego w Gassach, działającego obecnie pod nazwą „Łurzycanki”, który w październiku 2024 r. obchodził 15-lecie działalności. Zespół „Łurzycanki” powstał w 2009 roku przy Kole Seniora Wsi Nadwiślańskich– Gassy, Czernidła, Łęg. Pielęgnuje tradycje śpiewania piosenek z regionu Urzecza, zwanego gwarowo Łurzycem. Członkinie zespołu wcześniej śpiewały w zespołach: „Gassowianki” i „Łęgowianki”, które działały przy Kołach Gospodyń Wiejskich, założonych w 1957 roku w Gassach (wspólne koło z Czernidłami) i w Łęgu w 1960 r., w którym działała niezwykle ceniona w obu zespołach Apolonia Kowalczyk. Koła gospodyń były wówczas jedynymi organizacjami inicjującymi wydarzenia kulturalne i oświatowe na terenach wiejskich Działalność „Łurzycanek” miała ogromny wpływ na zachowanie lokalnej kultury i tradycji. Pod koniec lat siedemdziesiątych zespoły zostały objęte patronatem Miejsko-Gminnego Ośrodka Propagandy i Kultury w Konstancinie-Jeziornie, powstałego w 1977 r.
Przez lata obu zespołom przygrywali na akordeonie: Tadeusz Krawczyk – Gassy i Bogdan Śmielak – Łęg. Ich rola była nie do przecenienia. Wszystkie melodie grali ze słuchu – tak jak im zaśpiewały panie, w tym również stare pieśni urzeckie, zachowane w pamięci i przekazywane z pokolenia pokolenie. Od początku lat 90., w związku ze zmianami ustrojowymi w kraju działalność zespołu stopniowo wygasała, choć zespoły z Gassów, Czarnideł i Łęgu występowały lokalnie podczas gminnych dożynek, zachowując stare tradycje obrzędów święta plonów, a piosenki ludowe z bogatego repertuaru „Gassowianek” i „Łęgowianek” chętnie śpiewano także podczas chrzcin, imienin i wesel. Odnowienie tradycji śpiewu zespołowego nastąpiło w roku 2009 wraz z powstaniem Koła Seniora Wsi Nadwiślańskich (Gassy, Czernidła, Łęg) i przywracaniem pamięci o tożsamości mikroregionu Urzecza.
Fragment występu „Łurzycanek” w listopadzie 2024 r.
Treść wielu piosenek przechowała w swym śpiewniku p. Krystyna Wencławiak. Stały się one podstawą do wydania w 2015 r. publikacji „Ze śpiewem i tańcem na Urzeczu”, która prócz zapisu nutowego i treści piosenek zawiera także zarys etnodefinicji mikroregionu Urzecza sporządzony przez dra Łukasza Maurycego Stanaszka oraz przepisy wybranych potraw i szeroki opis dziejów tradycji śpiewaczych z Gassów zawiera także przepisy wybranych potraw sporządzony przez Mariannę Wencławiak i Małgorzatę Zarzycką i szeroki opis dziejów tradycji śpiewaczych z Gassów, który napisała Małgorzata Zarzycka. Z uwagi na fakt, iż publikacja wydana przez Gminę Konstancin-Jeziorna nie była od tamtej pory wznawiania, w formie elektronicznej można ją przeczytać lub pobrać poniżej.
W przyszłości w ramach Archiwum Społecznego prezentować będziemy nagrania lokalnych tradycji muzycznych.
Redaktor naczelny portalu, z wykształcenia historyk, absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Rodzinnie związany od wielu pokoleń z Nadwiślańskim Urzeczem, badacz regionu i dziejów lokalnych, autor publikacji oraz artykułów w tym zakresie.
