Dzisiejszy wpis będzie o pewnej górze którą starsze pokolenie doskonale pamięta, młodsi zaś nazwę jej kojarzą tylko z nazewnictwa dzielnicy Konstancina.
Początkowo granica Konstancina kończyła się od południa na ulicy Piasta. Popyt na działki w okolicach Warszawy, a w szczególności w Konstancinie, spowodował że Potuliccy zdecydowali się na rozparcelowanie kolejnego fragmentu lasu. Nowa południowa dzielnica Konstancina – letnisko Królewska Góra , została rozparcelowana w drugiej połowie lat 20-tych XX wieku (zachował się plan parcelacyjny z 1926 roku sporządzony przez mierniczego przysięgłego Henryka Malanowskiego; przy sporządzaniu projektu miał brać podobno udział urbanista Tadeusz Tołwiński). Co ciekawe, jak zauważył Tomasz Lachowski – na mapach Wojskowego Instytutu Geograficznego z początku lat trzydziestych h nowo wytyczonych ulic jednak jeszcze nie ma (prawdopodobne jest więc że materiały do słynnych WIG-ówek zbierano jeszcze w latach dwudziestych i w chwili ich publikacji około 1931-1932 roku nie uwzględniały już zmian jakie nastąpiły kilka lat wcześniej). Ulice nowej dzielnicy zostały dowiązane do ulic sąsiedniego Skolimowa i Konstancina, jednak jej siatka nie była tak regularna jak w pozostałych letniskach. Najmniejsze parcele były wielkości 1500 m2 a największe ponad 10 000 m2. Największą parcelę posiadał Juliusz Wertheim – składała się z 18 działek (każda o pow. 2325 m2). To na niej powstała zaprojektowana przez Czesława Przybylskiego legendarna willa Julisin bezprawnie wyburzona w 2008 roku.
Nie będę się tu jednak zajmował dokładnymi planami i historią parcelacji bo wymaga to odrębnego wpisu. Wróćmy jednak do sedna – czyli skąd się wzięła nazwa nowej dzielnicy?
Dorota Zając i Stanisław Hofman w swojej publikacji „Nazwy miejscowe powiatu piaseczyńskiego” podają niestety błędną genezę: „Nazwa Królewska związana jest z miejscową legendą: ponoć w tym miejscu król Władysław Łokietek odpoczywał w czasie łowów. Drugi człon nazwy – Góra – pochodzi od położenia na terenie wyższym niż sąsiednie części miasta”. Ani jedna ani druga informacja nie jest prawdziwa.
O prawdziwym pochodzeniu nazwy wspomina przewodnik po okolicach Warszawy wydany 1953 roku: “Konstancin wraz z legendarną Królewską Górą wiążącą ją z postacią króla Jana III Sobieskiego wysuwa się na czoło letnisk podwarszawskich położonych w dolinie Jeziorny”.
Natura zawsze była bliska Janowi III, który był miłośnikiem myślistwa, a przy swoich rezydencjach z upodobaniem zakładał wspaniałe ogrody. Nic też dziwnego, że na bazie ogromnej popularności króla w szerokich kręgach społeczeństwa przypisywano mu udział w zasadzeniu lub chociażby krótki odpoczynek pod szczególnie okazałymi drzewami. Lokalne przekazy, często potwierdzone przez fakty historyczne, przypisują Jana III Sobieskiego do miejsc, gdzie lubił odpoczywać. Na terenie Żółkwi takim miejscem jest góra „Haraj”, a w Janowie – Królewska Góra lub Królewski Nos nad Stawem Janowskim. Również Konstancin posiadał taką górę.
W 1934 roku Stanisław Krystasiak pisał “w oborskich lasach jest pagórek niewielki, brzeziną wyłącznie, wśród borów porosły. Potomność pilnie tego miejsca strzeże i drzewiną go inną dla wyróżnienia obsadza bo tu król Jan pieniem rogów myśliwskich ciesząc słuch – spoczynku zażywał. Aby rzecz ta niczyjej nie uszła uwagi, pagórek zwą “królewską górką”. Dziś bór uległ przetrzebieniu i parcelacji, a wokół królewskiej górki powstaje letnisko Królewska Góra…”
W którym dokładnie miejscu znajdowała się legendarna królewska wydma? W pamięci mieszkańców zapisały się dwie lokalizacje – pierwsza to wydma na której stoi dziś Centrum Kompleksowej Rehabilitacji (pomiędzy ulicami Gąsiorowskiego a Jasiową). Na tę lokalizację mógłby również wskazywać fakt, że dawniej znajdowała się tu gajówka którą można by wiązać z królem Sobieskim i jego myśliwskimi pasjami.
Wydma położona pomiędzy ulicami Gąsiorowskiego i Jasiową – jedna z hipotetycznych lokalizacji legendarnej ‘Królewskiej Góry’
Drugą lokalizacją wskazywaną przez mieszkańców była przekształcona obecnie a dawniej najwyższa w okolicy wydma, położona przy dzisiejszej ulicy Uzdrowiskowej. Została w części zniwelowana pod koniec lat sześćdziesiątych gdy wybudowano na niej szpital kardiologiczny MSWiA. Wydma ta do dziś pozostaje we wspomnieniach starszych mieszkańców jako popularne miejsce zabaw – to z niej zimą zjeżdżano na sankach oraz na nartach. Podczas parcelacji Królewskiej Góry w 1926 roku obecnej ulicy Uzdrowiskowej (nazwa przyjęta w latach sześćdziesiątych gdy wybudowano tam szpital MSWiA) nadano nazwę ulicy Królewskiej. Na jednym z domów do dziś zachowała się jeszcze stara tabliczka z adresem „ul. Królewska”. Ze względu na nadanie ulicy takiej nazwy ja skłaniałbym się właśnie przy tej lokalizacji legendarnej ‘Królewskiej Góry’ na której wypoczywał Jan III Sobieski. Na dzień dzisiejszy nie jestem jednak w stanie ostatecznie rozstrzygnąć która z tych dwóch wydm była ‘królewską’
Wydma położona przy ulicy Uzdrowiskowej – jedna z hipotetycznych lokalizacji legendarnej ‘Królewskiej Góry’
Fragment planu parcelacyjnego Królewskiej Góry z 1926 roku z ulicą ‘Królewską’ (hipotetyczna Królewska Góra)
Z wykształcenia technolog drewna, z zamiłowania fan architektury (w tym drewnianej) ze szczególnym uwzględnieniem gminy Konstancin-Jeziorna. Kolekcjoner regionaliów, jeden ze współautorów przewodnika ,,Kalejdoskop Konstancina”, od 2011 roku prowadzi facebookowy fanpege Konstancin-Jeziorna. Historia, Ludzie, Architektura. Od 2010 roku przygotowuje wystawy o lokalnej historii w ramach Festiwalu Otwarte Ogrody.
