Chcąc poszerzyć wiedzę na temat moich przodków, po przejrzeniu dostępnych akt metrykalnych i utworzeniu zarysu drzewa genealogicznego, sięgnęłam po tabelę likwidacyjną mojej rodzinnej wsi – Piasków. Jednak jak się później okazało, to wcale nie były najstarsze dokumenty dotyczące mieszkańców tej wsi. Zgodnie z Tabelą Dóbr Klucza Oborskiego w Województwie Mazowieckim sporządzoną w 1790 r. we wsi Piaski i Kopyty znajdowała się jedna karczma i siedemnaście chałup. Z tabeli Inwentarza Dóbr Oborskich sporządzonego w tym samym roku wynika, że we wsi było dziesięć chałup i jedenastu gospodarczy, którymi byli: Jan Kępka (wójt), Michał Magdziarz, Jan Magdziarz, Wincenty Guniecki, Jan Bindel, Walenty Kępka, Marcin Pawelski, Szymon Bogdan, Szymon Rybarczyk, Mateusz Magdziarz, Marcin Bindel oraz Marek Zuber (bez mieszkania?).
Piaski. Henryk, wnuk Szymona Cinaka prowadzi konia. Zbiory autorki
Kolejny spis mieszkańców wsi Piaski został sporządzony w 1865 r. i odnotowany w Księdze ludności stałej gm. Obory. Zakres informacji w niej podany jest rozbudowany i obejmuje wskazanie małżonków, dzieci czy domowników oraz dane dotyczące urodzenia, stanu cywilnego, pochodzenia, wyznania czy zatrudnienia. Piaski zamieszkiwały zatem rodziny: Magdziarzów, Czasaków, Szomańskich, Bursów, Wysockich, Kwiatkowskich, Gassów, Borowskich, Mirkowskich, Kępków, Ziemskich, Pindelskich, Lichockich, Bujanczyków i Cinaków.
Dwa lata później, w tabeli likwidacyjnej wsi Piaski sporządzonej dnia 2/14 marca 1867 r. wymieniono jedenaście osad, które przeszły na własność włościan na podstawie Ustawy z dnia 19 lutego (2 marca) 1864 r. Wykaz ten sporządzono w języku rosyjskim, a w języku polskim dopisano lub nadpisano personalia potomków lub nowych właścicieli gruntów, które zostały nabyte od włościan pierwotnie wpisanych w tabeli likwidacyjnej. I tak, ziemie wsi Piaski przeszły w ręce następujących włościan:
– Magdziarza Jana (dopisane Knyziak Michał),
– Kempki/Kępki Mateusza (nadpisane: Gocławski Stanisław, dopisane Knyziak M),
– Pindelskiego Szymona (nadp.: Pindelski Jan),
– Magdziarza Piotra (nadp.: Michał),
– Czasaka Jana (nadp.: Michał Magdziarz),
– Szymanskiego/Szymański Adama (nadp.: Osiak Józef),
– Kwiatkowskiego Antoniego (nadp.: spad. Kwiatkowskiego Józefa),
– Boroskiego Antoniego (nadp.: Jan Borowski),
– Mirkowskiego Marcina (nadp.: Mirkowski Jan),
– Cinaka Szymona (nadp. Cinak Jan),
– Lichockiego Jana (nadp. Wojciech).
Strona tytułowa Tabeli Likwidacyjnej gromady wiejskiej Piaski guberni Warszawskiej powiatu Warszawskiego okręgu czerskiego w gminie Jeziorna wchodzącej w skład Głównego Majątku Obory właścicielki ziemskiej hrabiny Teresy Potulickiej (APW Oddz. Grodzisk Mazowiecki)
Powyższe osady w ramach serwitutów miały prawo do otrzymania corocznie zimą opału z lasów majątku oborskiego (chrustu zebranego przez wchodzących do lasu bez siekiery) oraz prawo do otrzymania drewna z lasu do remontu budynków. Ilość wozów chrustu i drewna była określana przez właścicielkę majątku – Teresę Potulicką wspólnie z Wójtem Gminy Jeziorna. Dodatkowo, wykazano dwie osady podpadające pod działanie ww. Ustawy, należące do włościan: Wysockiego Szczepana (nadp. Mirski Kazimierz), któremu przysługiwało jedynie prawo wypasania na pastwisku publicznym dwóch sztuk bydła oraz Antoniego Barana (nadp. Jan Baran) gospodarza ze wsi Cieciszew, posiadającego działkę gruntu w Piaskach. Przyznano też osady i ziemie wspólne, tj. pastwisko publiczne, ziemie sołtysa i nieużytki. Razem przekazano 84 mori ziemi przydatnej oraz 7 mórg 125 prętów nieużytków, określając na korzyść byłej właścicielki kapitał likwidacyjny w wysokości 1680 rubli.
Piaski. Henryk wnuk Szymona Cinaka z psem i owcami w międzywalu. Zbiory autorki
Mieszkańcy Piasków pomiędzy 1867 r. a 1870 r. zawarli dobrowolne porozumienie z byłymi właścicielami hrabiami Potulickimi i w zamian za rezygnację z części serwitutów, każda osada otrzymała po dwieście prętów (razem 7 mórg 100 prętów) z ziemi majątku Imielin na rogu pomiędzy drogą z Obór do Gassów oraz pastwiskiem w gromadzie wiejskiej Gassy. Te zmiany spowodowały zwiększenie terenu gromady Piaski do obszaru 86 mórg i 79 prętów i 6 mórg i 5 prętów nieużytków. Ponowny obmiar dokonany przez mierniczego Wolskiego w 1877 r. wykazał, iż prawidłowa powierzchnia łączna przekazana chłopom wynosiła 99 mórg i 115 prętów. Obecnie powierzchnia wsi Piaski liczy ok. 300 ha i oprócz centralnej części przy drodze powiatowej obejmuje również tereny sięgające Jeziora Cieciszewskiego z jednej strony, z drugiej zaś rzekę Wisłę wraz z terenami przyległymi po obydwu jej brzegach. Można jedynie domniemywać, że w XIX w. przekazano włościanom teren centralnej części wsi wraz z przyległościami. Grunty objęte ugodą zawartą z Potulickimi prawdopodobnie znajdują się w granicach wsi Obory, ewentualnie wsi Gassy i mogły być umiejscowione w bliższym lub dalszym sąsiedztwie pasa startowego dla awionetek na Imielinie. Co się zmieniło przez półtora wieku jeżeli chodzi o rodziny zamieszkujące Piaski? Otóż, wiele rodzin o tych samych nazwiskach lub potomkowie pierwszych chłopskich właścicieli nadal zamieszkuje Piaski. Co więcej, część z nich – podobnie jak ich przodkowie – nadal zajmuje się uprawą roli.
Źródła:
- AGAD, Obory
- APW Oddz. Grodzisk Mazowiecki; Akta gminy Jeziorna
Absolwentka Politechniki Warszawskiej, pracownik samorządowy, wielka wielbicielka powiatu piaseczyńskiego, po bezdrożach którego uwielbia wędrować i odkrywać jego przeszłość.
