Chyba tylko interesujący się dogłębnie historią tutejszych okolic o Sosnce słyszeli. Nazwa została całkowicie zapomniana, bowiem od zniszczenia tej miejscowości, leżącej nieopodal Cieciszewa minęło kilkaset lat. O Sosnce dowiedzieć się można z zapomnianej książeczki Zofii Krasuckiej, traktującej o Cieciszewie. Pełna błędów i anachronizmów publikacja wydana w roku 1993 zawiera jednak niezwykle cenną piosenkę zanotowaną w Cieciszewie, w której mowa jest o nadwiślańskim Urzeczu – Łurzycu. Przytaczając nazwę Sosnka, wyczytaną z księgi parafialnej z XVII wieku, Zofia Krasuska zauważa, iż choć nazwy tej w Cieciszewie nikt nie zna, ale wciąż mówi się tam, iż pochodzący z okolicy wsi „pochodzą z choinki”.
Sosnka w górnej części mapy nad jeziorem, czyli starorzeczem wiślanym, położona w kierunku Wisły pomiędzy obecnymi Piaskami i Cieciszewem
Data pojawienia się Sosnki na arenie dziejów wskazuje nam, iż miejscowość ta powstała po zmianie koryta Wisły, gdy jego odsunięcie w kierunku ówczesnej Dudy a obecnego Karczewa pozwoliło z czasem na zagospodarowanie nowych terenów. Sosnka powstała w bezpośrednim sąsiedztwie Cieciszewa, nad starorzeczem stanowiącym pozostałość dawnego wiślanego koryta, wówczas jeszcze z tą rzeką połączonym. Wiele wieków później odciąć je od Wisły miał dopiero hrabia Kasper Potulicki, likwidując w ten sposób znajdującą się w Cieciszewie przystań. Po raz pierwszy Sosnka pojawia się na arenie dziejów w roku 1406, co stanowi datę starszą niż pierwsze pojawienie się Jeziorny czy Obór – choć oczywiście osady istniały tam już pod koniec XIV wieku. Zgodnie z zapisami oblat akt oborskich w roku 1406 Sosnkę Mroczek z Cieciszewa nabył od Wita (podejrzewać możemy, iż chodzi o Wita z Dudy, a wówczas staje się jasne, iż po jednej z powodzi Sosnka przewędrowała na drugi brzeg Wisły, odłączając się od późniejszych ziem dudzko-karczewsko-otwockich). A dokładniej jak chce późniejszy zapis Mroczek nabył „wieś Szosnkę leżącą nad rzeką Wisłą do granicy z ziemiami Brześc”. Co pokazuje nam po raz kolejny, iż jakiekolwiek próby odtwarzania przebiegu królowej polskich rzek na Urzeczu i ówczesnego ukształtowania terenu skazane są na niepowodzenie.
W roku 1476 Sosnka pojawia się po raz kolejny, przy okazji zwalniania rodu Cieciszewskich przez księcia Konrada II Mazowieckiego z obowiązku zaopatrywania warowni i grodów księstwa. Wymieniono wówczas posiadłości rodowe braci Cieciszewskich, z których Jakub posiadał wówczas Cieciszewek, Jemielin i Słomczyn, zaś Jan był panem na Cieciszewie, położonym na półwyspie będącym dawną siedzibą grodu oraz miejscem gdzie znajdował się kościół, a także właścicielem tajemniczej Saszuki. Czy też Sasznki, bowiem po dziś dzień pokutuje odczytanie tego słowa przez wybitnego XIX wiecznego historyka Adolfa Pawińskiego, autora fundamentalnej pracy „Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym”, lub też omyłka jaka nastąpiła w druku.
Okolice dawnej Sosnki, 2012.
W roku 1521 Sosnka stanowi część dziedzictwa Cieciszewskich, w roku 1590 Elżbieta, córka Jana Cieciszewskiego wykupuje od Oborskich części dziedziczne, posiadane przez nich zapewne od czasów Stanisława Pierzchały z Cieciszewa, który dał początek obu rodom. Sosnka wraz ze Słomczynem, Gasami (sic) i innymi miejscowościami przechodzi na własność Cieciszewskich. I w roku 1635 wymieniony jest w niej młyn, mielący zboże dla Cieciszewa, obok którego jest położona. A ponieważ w Sosnce znajdował się cieciszewski młyn, zakładać należy, iż był on umiejscowiony nad wiślanym starorzeczem. Brak jednak informacji czy był to bździel, młyn pływający, być może wybudowano go w starorzeczu, spiętrzając na jego potrzeby wodę. Tamtejsi młynarze oraz mieszkańcy miejscowości przewijać się wielokrotnie będą w XVI i XVII wieku w tutejszych dokumentach. Choćby w roku 1563, gdy bracia Cieciszewscy dzielili między siebie wsie i dobra ziemskie, zanotowano wówczas imiona najstarszych prócz szlachty mieszkańców tych ziem. W przypadku Sosnki byli to Warda, Piotra Wilkisza i Jan. Nazwiska mieszkańców Sosnki pojawić się miały w księgach metrykalnych dla stanu chłopskiego wiek później, wówczas były to już doskonale znane występujące po dziś dzień w tej części Urzecza takie jak Bogdan czy Baran.
Pozostałości starorzecza, nad którym położono Sosnkę obecnie.
W roku 1708 młynarzem w Sosnce był Jan Gackii jest to ostatnia wzmianka o istnieniu Sosnki, wsi z wówczas 300-letnimi tradycjami. Miała wówczas więcej lat, niż obecny Konstancin. Kres istnienie Sosnce przyniosła powódź, ta sama która zniszczyła Cieciszew wraz ze znajdującym się tam kościołem, wskutek czego nową siedzibą parafii stał się Słomczyn. Około roku 1715 Sosnka przestała istnieć wraz z sąsiadującym z nią Kozłowem, wylew musiał być znaczny przetrwały go bowiem jedynie miejscowości położone wyżej nad poziomem gruntu, jak leżący na półwyspie Cieciszew. Po młynie w Sosnce nie został żaden ślad.
Obecnie w miejscu tym nic nie wskazuje na istnienie tu niegdyś wsi i osadnictwa. Nieopodal w pobliżu pól rozciąga się sosnowy zagajnik. Nazwa miejscowości wywiedziona jest od otaczającej ją przyrody. A ja zawsze zastanawiam się kiedy owe sosny zasadzono i co mają wspólnego z zapomnianą wsią Urzecza.
- AGAD, Obory
- IH PAN, Kartoteka Adama Wolffa
- Księga skarbowa Janusza II Księcia Mazowieckiego z lat 1477-1490, wyd. J. Senkowski, Warszawa 1959
- Żródła Dziejowe tom XVI, Polska XVI Wieku, tom V
Redaktor naczelny portalu, z wykształcenia historyk, absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Rodzinnie związany od wielu pokoleń z Nadwiślańskim Urzeczem, badacz regionu i dziejów lokalnych, autor publikacji oraz artykułów w tym zakresie.
