Prehistoria i Starożytność

W końcowym okresie zlodowaceń środkowopolskich (ok. 120 tys. p. n. e.) wykształciły się pradoliny Wisły oraz Jeziorki, z czasem zmieniając się we współczesne doliny, których brzegi wyznaczyły skarpa rzeki Jeziorki, a także skarpa wiślana biegnąca równolegle do rzeki, z południa ku północy. Podczas ostatniego zlodowacenia bałtyckiego (115 tys – 11,5 tys p. n. e.) powstały piaski rzecznych tarasów nadzalewowych Jeziorki i Wisły. W dolinie Wisły osadziły się piaski i żwiry rzeczne. W holocenie (ok. 11 tys – 5 tys p.n.e.), na tarasach zalewowych Wisły (wschodnie tereny gminy Konstancin – Jeziorna i Góra Kalwaria) oraz jej dopływów, a także w miejscach zagłębień bezodpływowych, powstały mady pylasto-piaszczyste, piaski rzeczne, namuły torfiaste i torfy.

Powyższe miało wpływ na charakter osadnictwa na tych terenach. W późniejszych czasach eksploatacji w licznych piaskowniach i cegielniach podlegały iły, mułki warwowe i piaski wydmowe (okolice m.in. Obór, Chylic, Łubnej, Czarnowa).  Dzięki żyznym madom wiślanym w miarę ustępowania Wisły zasiedlano najbardziej atrakcyjne dla upraw obszary położone poniżej skarpy wiślanej, dokonując wyrębu lasów. Początkowo jednak głównym miejscem osadnictwa były tereny położone wzdłuż skarpy wiślanej, gdzie znajdowało się koryto Wisły, którego pozostałością są liczne jeziora i starorzecza (m. in. w Bielawie, Cieciszewie, Habdzinie) a także rezerwat Łęgi Oborskie. Nad rzeką zakładano kolejne osady, z czasem rzeka przesuwała się zmieniając swój bieg.

Pozostałości dawnej osady w Jeziornie Królewskiej, okolice obecnego Ratusza (zdjęcie z tygodnika “Świat” z 1908 roku

Najstarsze ślady obecności ludzi na tych obszarach pochodzą z okresu mezolitu i neolitu (ok. 8000 – 1800 p.n.e.), a ich bytność poświadczona jest również w epoce brązu (1800 – 400 p.n.e.). Z tych czasów wywodzą się liczne znaleziska w postaci fragmentów ceramiki charakterystycznych dla kultury łużyckiej i trzcinieckiej. W okresie lateńskim (500 p.n.e – do początku naszej ery) powstała osada na terenie dzisiejszej miejscowości Kawęczyn.

Ówczesne osadnictwo podążało z biegiem Wisły, nad brzegiem której osiedlali się ludzie pozostawiając po sobie liczne narzędzia bądź fragmenty ceramiki (skarpa nieopodal Grapy). Na terenie Kawęczynka i Czarnowa odnaleziono odłupki kamienne, dowodami osadnictwa są także ślady grobów kloszowych odnajdywane w Oborach oraz Jeziornie Królewskiej. W tej ostatniej w roku 1947 odnaleziono 9 takich grobów na jednym z pól. Zasiedlony był także rejon dzisiejszej Bielawy, w roku 1984 wykopano tam grób całopalny, podobnych odkryć dokonywano we wsi często już w okresie przedwojennym, a także tuż po wojnie. Te pierwsze osady mogły przetrwać aż po okres wpływów rzymskich (do połowy V wieku naszej ery), bowiem ich istnienie poświadczają kolejne źródła materialne. W tym czasie powstała na pewno osada na terenie obecnego Kawęczyna, zachowały się ślady stałego osadnictwa w Skolimowie, Bielawie, Oborach i Cieciszewie oraz na terenie obecnej Parceli. Niewiele wiemy o tych osadach, na pewno wytapiano w nich żelazo z rud darniowych, o czym świadczą bryłki żużlu znalezione w tej ostatniej miejscowości. Z okresu wpływów rzymskich (do połowy V wieku) pochodzą zachowane ślady istniejących osad na terenie Bielawy, Obór oraz Cieciszewa. W okolicach wsi Dębówka odkryto także cmentarzysko pochodzące z okresu wczesnorzymskiego. W pobliżu dwu ostatnich miejscowości we wcześniejszym okresie wytapiano żelazo z rud darniowych. Osadnictwo wyznaczyła wiślana skarpa i koryto rzeki. Wisła stała się ówczesnym szlakiem handlowym, a wzdłuż niej z czasem powstała droga handlowa prowadząca na wschód. Rejon ten penetrowano już w II wieku, bowiem z tego okresu pochodzą monety z czasów cesarza Trajana, które odnaleziono w okolicach Powsina. Podobne znaleziska pochodzą z okolic Czerska, gdzie osada istniała już w początkach wczesnego średniowiecza, a także z okolic Obór. Powyższe wskazuje, iż z końcem Starożytności wykształcać zaczął się szlak handlowy biegnący wzdłuż Wisły, który przetrwał do czasów nowożytnych.

Denar rzymski z okresu panowania cesarza Antoninusa Piusa (138-161 r.) oraz Hadriana (117-138) znalezione nieopodal Obór. Zbiory WMK.

Bibliografia:

WOYDA Stefan, Karty ewidencji stanowisk archeologicznych (AZP), Warszawa 1988-89