Za nami trzy dni przeglądu filmów z kolekcji Państwowego Muzeum Etnograficznego, niestety nie będę mógł uczestniczyć w czwartym, gdyż będę kilkaset kilometrów stąd, więc małe podsumowanie. Pierwszy to tego typu festiwal w Konstancinie-Jeziorna, odbywający się w które w ogóle dotąd nie posiada tradycji muzealnych, a tradycje związane z ludowością, Urzeczem, czy nawet produkcją papieru spychane były nieco wstydliwie na bok, na pierwszy plan wysuwano zawsze letniska i wille. Festiwal więc nieco kameralny, co mimo wszystko jest jego zaletą. Filmy prezentowano w Muzeum Wycinanki w Mirkowie.
Kolekcja filmów niezwykle bogata i różnorodna, związana z obrzędowością i rzemiosłem. Zobaczyć można było pełen przekrój czasowy, począwszy od najstarszych barwnych filmów polskich, rejestrujących łowickie w 1937 r., po najnowsze zwyczaje, nierzadko stanowiące kontynuację tych istniejących. Lecz również zwyczaje zachowane, od stuleci trwające w Polsce, takie jak ścinanie śmierci, karnawały kobiet, nieme pochody i szereg innych, o których w dużej mierze nie miałem pojęcia. Pięknie pokazano miejsca, gdzie obyczaj, w zderzeniu z nowoczesnością jednak trwa, w obliczu postępującej akulturacji, dostosowując się do przemian.
Z lokalnego punktu widzenia dla mnie niezwykle ważne było zobaczenie zarejestrowanych przy pracy lata temu rzemieślników, których sztuka obecnie w większości zaginęła, a którzy wykonywali przedmioty tak istotne w naszym regionie. Łódki pychówki, wiraszki, stosowane także tutaj nad Wisłą, nie wspominając i rzeczach codziennego użytku – garnkach, czy beczkach. Chwila refleksji sprawia, że uświadamiamy sobie, że technologia ich wykonania przepada, wyparta przez produkcję maszynową i za chwilę nikt nie będzie pamiętał, jak tracze wycinali deski. Z których zbudowano również wille Konstancina czy Skolimowa…
Żałuję więc, że nie będę miał okazji zobaczyć kilku dzisiejszych filmów, gdzie pojawią się bursztyniarze, czy ujrzeć będzie można pracę wiatraka. Bo nie chodzi tu o samą zasadę, ale ujrzenie jak czynności takie wykonywali na co dzień ludzie, dla których był to codzienny zawód, a które w dobie mechanizacji zostały bezpowrotnie zapomniane. Przejmujący był powrót po prawie pół wieku do nadrzecznych rybaków, do których dotarła cywilizacja, postęp, a rzeka zarosła i rybaczenie stało się coraz bardziej znikającą z pamięci przeszłością.
Z mej perspektywy impreza więc niezwykle udana, inaugurująca od tej strony działanie jeszcze nie otwartego Muzeum.
Na zakończenie lista filmów, które mieliśmy okazję zobaczyć na Festiwalu. Część dostępna jest na kanale PME na youtube.
# Wesele Księżackie, T. Jankowski, 8 min. 1937 /N
# Ścinanie śmierci – Kusaki jedlińskie, K. Chojnacki K. Kubiak, czas 12 min. 1978
# Ze śmiercią się nie rozmawia, A. Rutkowska, czas 20 min. 2012
# Zapustnicy, M. Raniszewski, czas 11 min. 2011
# Pucheroki, K. Chojnacki, czas 4 min. 1980 /N
# Turki Wielkanocne, K. Chojnacki K. Kubiak, czas 18 min. 1979
# Turki – Radomyśl nad Sanem, D. Pastuszek, M. Raniszewski, A. Robotycki, A. Rutkowska, czas 17 min. 2019
# Cioty Połajewskie, Mariusz Raniszewski, Amudena Rutkowska, 15 min. 2014
# Palenie Judasza, K. Chojnacki, czas 7 min. 1979 /N
# Siuda Baba, M. Raniszewski, A. Robotycki, 8 min. 2015 Siwki, M. Raniszewski, 7 min. 2015
# Niedziela Palmowa, K. Chojnacki, czas 10 min. 1976
# Garnki ze Studzianego Lasu, K. Chojnacki P. Szacki L. Mróz, czas 18 min. 1967
# Rybacy. Połów ryb niewodem, P. Szacki, K. Chojnacki, czas 16 min. 1968
# Połów ryb ością, K. Chojnacki P. Szacki L. Mróz, czas 7 min. 1968 /N
# Byli rybacy nad Biebrzą w Jagłowie, G. Szczepaniak, czas 8 min. 2020
# Wiersza. K. Chojnacki P. Szacki, czas 15 min. 1982 /N
# Budowa łodzi, K. Chojnacki, czas 15 min. 1982 /N
# Tracze, K. Chojnacki, czas 10 min. 1977
# Wyrób wrzecion i łyżek drewnianych, K. Chojnacki P. Szacki, czas 8 min. 1968
# Bednarze. O ręcznym i mechanicznym wyrobie beczek, M. Jaszczołt; A. Robotycki, czas 32 min. 2010
# Fantazyjne rowery Sławomira Weremkowicza, M. Jaszczołt, czas 19 min. 2010
# Jonines, M. Raniszewski, czas 12 min, 2012
# Boże Ciało w Złakowie Kościelnym, T. Jankowski, 8 min. 1939 /N
# Boże Ciało w Łowiczu, Krzysztof Urbański, czas 12 min. 1987
# Ofiara Wotywna. O potrzebie cudu w Brodowych Łąkach, M. Jaszczołt,
M. Raniszewski, czas 19 min. 2022
# Dożynki w Raszynie, M. Raniszewski, czas 14 min. 2014
# Odpust, K. Chojnacki, czas 8 min. 1975 /N
# Trzej Królowie z Sopotni Małej, M. Raniszewski, czas 20 min. 2011
# Karnawały Kobiet, A. Rutkowska, czas 36 min. 2015
# Dudy i dudziarze, M. Raniszewski, 20 min. 2016
# Makatki, kapliczki i punk rock, M. Raniszewski, czas 19 min. 2017
# Wiktor Deptuła – bursztyniarz, K. Chojnacki P. Szacki J. Dominowski, czas 10 min. 1969
# Narodziny świecy : rzecz o domowym wyrobie świec, M. Jaszczołt, czas 19 min. 2008
# Dzwonki pasterskie na Podhalu, K. Chojnacki P. Szacki, czas 21 min. 1985
# O ludwisarskim sercu do dzwonów, M. Jaszczołt, czas 19 min. 2010
# Ligawka, K. Chojnacki P. Szacki, czas 13 min. 1982 /N
# Wiejski wiatrak w Chlebczynie, K. Chojnacki P. Szacki, czas 8 min. 1981 /N
# Wypiek chleba, K. Chojnacki U. Gmachowska A. Włodarz, czas 12 min. 1977
# Odpustowe pierniki z Kańczugi, K. Chojnacki T. Ambrożewicz, czas 18 min. 1976
# Kowale z Ochojna, K. Chojnacki P. Szacki, czas 14 min. 1981
# Kucie koni, K. Chojnacki A. Włodarz G. Filipowicz, czas 8 min. 1979 /N
# Ostatni Kowal z Ochojna, M. Jaszczołt, czas 16 min. 2010
# Nadburzańscy duharze, K. Chojnacki U. Gmachowska, czas 16 min. 1974
Administrator
