Biuletyn informacyjny nr 38

Maj w zasadzie tradycyjnie jak co roku dominują wydarzenia związane z Urzeczem, co niezmiernie cieszy. Jest to kolejny rok, kiedy niezwykle aktywne na tym polu pozostają okolice Góry Kalwarii, gdzie tradycja zdaje się żyć swoim życiem, niezależnie od nowoczesności. Ale zaczniemy od Jarmarku Kultury Urzecza, który zastąpił Flis Festiwal. I choć odbył się na terenie Konstancina, żal, że zastąpił nadwiślańskie Gassy, gdzie może docierało mniej osób, ale Wisła i wiślane jednostki pływające czyniły nadawały tej imprezie unikalny charakter.

  • Jarmark Kultury Urzecza

Jarmark Kultury Urzecza odbywający się w tym roku w dniu 14 maja w Konstancinie-Jeziornie był niezwykle udany. Zainteresowanie nadwiślańskim Urzeczem nie słabnie. Binduga, czyli flisacka przystań nad Jeziorką zorganizowana przez Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem, w szczególności specjały Kuchni Urzecza przygotowane przez Magdalenę i Patryka Zduńczyk wraz z rodzinnym wsparciem. Wszystkie występy zespołów ludowych kończyły się rzęsistymi brawami. Wystąpili m.in. młodzieżową grupę Piskorze – Zespół Folklorystyczny z Łukówca, Łurzycanki z Gassów, Sołtysów z Karczewa, Grupę 30+ z Wilanowa, URZECZEni z Czerska i wielu innych.

  • Wizyta studyjna NCK

W sobotę 20 maja Narodowe Centrum Kultury zorganizowało studyjną wizytę na Urzeczu – jako laureatów konkursu #OdkryjSwójSkarb. Gospodarzem wizyty był Patryk Zduńczyk, który zaprezentował nagrodzony projekt “Kuchnia Urzecza”.
Program był bogaty i pozwolił poznać walory Urzecza:
✅ wykład dr. Łukasza M. Stanaszka wyjaśnił  skąd się wzięło Urzecze i co je wyróżnia,
✅ spacer przez Górę Kalwarię z dr. Piotrem Rytką odkrył m.in. historię Dworu Cadyka z synagogą i Ratusza Piłata – niegdyś początkowej stacji nabożeństw pasyjnych w Nowej Jerozolimie (pierwotna nazwa miasta) z cenną pietą z XVII w.,
✅ wizyta na zamku w Czersku pozwoliła spróbować specjałów kuchni Urzecza (były m.in. zarzucajka, pierogi z gajdami i z kaszą gryczaną, faszerowana i warkocz drożdżowy z syropem z buraka cukrowego),
✅ na motorówkach miejscowego WOPR przemierzano wody dzikiej Wisły,
✅ na plaży, w urokliwej scenerii Urzecza robiliono wycinanki i haft urzecki.
Całość  przygotowałoTowarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku

  • Zielone Świątki

Zielone Świątki, czyli święto Zesłania Ducha Świętego odbyło się nad Wisłą poprzez udział w orszaku rzecznym z Góry Kalwarii do Nadbrzeża i Gassów organizowanym przez Ośrodek Kultury Góra Kalwaria oraz Stowarzyszenie Binduga. Choć wydarzenie początki swe bierze na terenie Konstancina-Jeziorny, gdzie początkowo organizowano je w Gassach, a później w Ciszycy, od kilku lat powtarzane jest w Górze Kalwarii i Nadbrzeżu.
Do portu w Górze Kalwarii dopłynęły w niedzielny poranek drewniane łodzie: galary, krypy, baty, pychówki i szkuty, które zabrały na pokłady zespoły ludowe z naszego regionu, m.in. Łurzycanki, Powsinian, Urzeczonych, Piskorzy, Sołtysów. Każda łódź była tradycyjnie umajona zielonymi gałązkami, które mają uchronić także przez złymi duchami wodnymi. Na łodziach nie zabrakło śpiewu i tańca. Radosny spływ tradycyjnymi łodziami dopłynął do Nadbrzeża, gdzie nad brzegiem Wisły odprawiona została msza święta.

  • Spotkanie Konstancińskiego Klubu Historycznego

9 maja odbyło się 49 spotkanie Klubu Historycznego prowadzone przez Witolda Rawskiego. Tym razem o filokartystyce (deltiologii) opowiadał moderator Klubu. Było też o pocztówkach konstancińsko-jeziorańsko-skolimowskich.

  • “Marychna i jej mieszkańcy”
11 maja miało miejsce spotkanie zorganizowane przez Wirtualne Muzeum Konstancina.Tym razem prof. Krystyna Cedro-Ceremużyńska opowiadała o mieszkańcach willi “Marychna”. Dużą część swojej opowieści poświęciła Percy Mozesonowi i George Masonow
 
Tymczasem na froncie ochrony zabytków…
  •  
  • Parowozownia kolejki wilanowskiej
Wróćmy jeszcze na chwilę do tej epopei. Przypomnę, iż 15 grudnia 2022 roku do ewidencji zabytków wpisano obiekt dawnej kolejki wilanowskiej. Od decyzji tej odwołała się 3 stycznia gmina Konstancin-Jeziorna, która następnie 27 stycznia swoje odwołanie wycofała. Nie mogło to jednak zahamować biegu postępowania administracyjnego, które zgodnie z przepisami musiało rozstrzygnąć czy wpis nastąpił zgodnie z prawem. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego decyzją z dnia 5 maja uznał, że wpis do rejestru nie narusza prawa ani interesu społecznego, co za tym idzie w związku z wycofaniem przez gminę odwołania postępowanie umorzył.
Wpis parowozowni do rejestru zabytków stał się właśnie prawomocny, bowiem decyzja jest ostateczna, choć na samo jej wydanie przysługuje jeszcze gminie prawo złożenia skargi do Sądu. Skoro jednak wycofała wcześniej odwołanie, wątpliwe by taką skargę zdecydowano się składać.
  • Wiatrak w Lininie

W 2022 roku przebiegał pierwszy etap prac konserwatorskich wiatraka w Lininie, który objął ściany i dach. Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków przekazał na ten cel 180 tys. złotych. Po zakończeniu tego etapu prac wiatrak prezentuje się jak poniżej.

  • Odkrycie w Górze Kalwarii
Na budowie nowego parku na terenie byłej jednostki wojskowej w Górze Kalwarii doszło do ciekawego odkrycia. W trakcie prac rozbiórkowych garażu warsztatów 1 Pułku Artylerii Najcięższej i wykopywania podłoża natrafiono ma ceglane fundamenty budynków wcześniej istniejących w tym miejscu. Cegły położone zostały bezpośrednio na warstwie gliny, nie ma podmurówki. W części zachodniej działki, naprzeciw Ośrodka Kultury, odsłonięto elementy budynku niewiadomego przeznaczenia. Przy ceglanych fundamentach odsłonięto półokrągłą konstrukcję schodzącą głęboko w podłoże. Należy podkreślić, że budowlańcy zachowali się bardzo odpowiedzialnie i w żaden sposób nie naruszyli konstrukcji. Na cegłach brak jakichkolwiek sygnatur, w szczególności tych, które mogłoby potwierdzić, że pochodzą z zagłębia banioskiego (Łubna, Marki Grójeckie, Szumski). Może pochodziły z wcześniejszego okresu niż powstały cegielnie banioskie, może z cegielni Hersza Birnbauma z rejonu ulicy Wiślanej w Górze Kalwarii? To byłaby pierwsza połowa XIX wieku.
Czy te elementy to część kanału odpływowego, czy też jakiejś pierwotnie wyższej konstrukcji? Warto to ustalić, ale czy się uda?
Pewne jest, że w tym miejscu znajdowały się carskie stajnie i budynki artylerii z początku XIX wieku. Później, w okresie międzywojennym powstał garaż z przeznaczeniem na warsztaty 1 Pułku Artylerii Najcięższej.
  • Gra edukacyjna
Na zakończenie należy wspomnieć, iż uczniowie Szkoły Podstawowej nr 2 im. Stefana Żeromskiego w Konstancinie-Jeziornie odebrali nagrody za zajęcie I miejsca w województwie mazowieckim w konkursie historyczno-informatycznym, „Geniallne miejsca”. Uczniowie pod kierunkiem p. Wojciecha Guszkowskiego stworzyli grę – wirtualny pokój zagadek. Przemierzając trasę historycznego centrum osady Konstancin, czyli obecnej ul. Sienkiewicza, gracze rozwiązują zagadki i pokonują różne przeszkody jednocześnie dowiadują się o jego historii. Grę można zobaczyć pod poniższym linkiem
Kolejna to bardzo fajna promocja o charakterze historyczno-edukacyjnym. Gratulacje dla uczniów i nauczycieli zaangażowanych w projekt!