Październik za nami. Dla nas był przede wszystkim miesiącem przerwy technicznej, spowodowanej głównie przez procedury, bo postanowiliśmy zmienić serwer i operatora DNS, co miało wydarzyć się szybko i gładko, a skutkowało nieoczekiwaną przerwą. Zapiszemy to w annałach dziejów portalu, a na razie skupmy się na wydarzeniach okołohistorycznych w regionie w październiku A. D. 2025.
Wydarzenia związane z kulturą żydowską w Piasecznie
6 października pożegnaliśmy rzeźbę „Spotkanie” (fragmenty) Norberta Delmana, która rok temu przyjechała do Piaseczna z ul. Dzielnej 5 w Warszawie, warszawskiej siedziby Kalonimusa Kalmana Szapiry, gdzie była częścią uroczystości związanych z Marszem pamięci, organizowanym przez Żydowski Instytut Historyczny. I choć jej forma budziła wśród mieszkańców kontrowersje, to jednak się o niej mówiło, co zwróciło uwagę na losy dziedzictwa żydowskiego w Piasecznie.
Agnieszka Ziątek z warszawskiej gminy żydowskiej, członkini Rady Programowej Fundacji Mykwa, wprowadziła zebranych w sens święta Sukot, które rabin Kalonimus Kalman Szapiro zwykł świętować w Piasecznie. Mogliśmy poznać wszystkimi zmysłami symbolikę, zapach i fakturę lulawu i etrogu. W kolejnych punktach spaceru śladami rabina Piaseczna – w parku przy rzeczce Perełka, przy dawnej łaźni miejskiej i domu cadyka na Niecałej – czytano głośno fragmenty pism Kalonimusa Szapiry. Muzycznie dopełniły całości Iwona Goździkowska z Lab Regionalny – Biblioteka Publiczna w Piasecznie, wraz z muzyczką Natalią z Ukrainy, zapraszając zebranych do wspólnotowego śpiewania chasydzkich nigunów. Na koniec czekał na nas mały sukotowy poczęstunek i koncert nigunów w wykonaniu znakomitego Pawła Szamburskiego.
Z kolei 20 października spotkanie pt. „By utrwalić siebie samego. Jak dzisiaj czytać Szapirę?” poprowadził dr Bartłomiej Krupa, pracownik naukowy Instytutu Badań Literackich PAN . Dr Marta Dudzik-Rudkowska z Instytutu Hebraistyki UW, która od 10 lat zajmuje się dziełem i życiem rabina z Piaseczna, przetłumaczyła jego pisma pedagogiczne i napisała o nim doktorat, przybliżyła związki Kalmana Szapiry z Piasecznem. Wzruszony obecnością mieszkańców Piaseczna i okolic rabin Yehuda Shapira podzielił się swoją radością ze spotkania w miejscu, które jest tak ważne dla jego rodziny i chasydów, dla których Szapiro jest cadykiem: „Nazwa Piaseczno wywołuje drżenie wśród bardzo wielu ludzi na całym świecie”. Wskazywał na wielką rolę, jaką odegrały kazania z getta warszawskiego, m.in. podczas procesu Eichmanna, kiedy ich fragmenty były głośno odczytane jako głos religijnej społeczności getta w czasach Zagłady. Mówił też o unikatowości myśli Szapiry na tle innych koncepcji chasydzkich, jej uniwersalności i przekazie nie tylko dla Żydów, ale wszystkich ludzi.
Wydarzenie było częścią projektu „Żydowskie Piaseczno – historie rodzinne, dalsze losy, spotkania”, dofinansowanego przez Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce. (Fundacja Mykwa)
Rok Żeromskiego
Z okazji Roku Stefana Żeromskiego Towarzystwo przygotowało drugie wydanie mini przewodnika pt. „Spacerem po Konstancinie-Jeziornie”. Znajdują się w nim dodatkowe trzy trasy, w tym dwie śladami spacerów Stefana Żeromskiego i jego córki Moniki. Mini przewodniki są już dostępne w Punkcie Informacji Turystycznej w Kamilinie, przy ul. Piłsudskiego 42
23 października, w Hugonówce odbyło się forum w ramach obchodów Roku Stefana Żeromskiego 2025, w Konstancinie-Jeziornie, którego współorganizatorem było Towarzystwo Miłośników Piękna i Zabytków Konstancina.
Wśród gości znaleźli się: p. minister kultury i dziedzictwa narodowego Bożena Żelazowska, poseł p. Piotr Kandyba, przedstawiciele Starosty Piaseczyńskiego, burmistrz Michał Wiśniewski, Przewodnicząca Rady Miejskiej Karolina Komar-Osińska, radni, reprezentanci stowarzyszeń związanych z Żeromskim z Warszawy, Kielc i Nałęczowa, nauczyciele i uczniowie z konstancińskich szkół, goście z Klubu Francuskiego, mieszkańcy oraz członkowie Towarzystwa. Forum zaszczycił swoją obecnością także cioteczny prawnuk Stefana Żeromskiego – p. dr Krzysztof Piwowarczyk, z synem Mikołajem i innymi członkami rodziny. Podczas Forum dr Hanna Winogrodzka-Szaflik, prezes Towarzystwa, dr Joanna Żurowska, prezes w latach 1995 -2004 oraz Maria Witkowska, wieloletni wiceprezes i skarbnik zostały przez p. minister Bożenę Żelazowską odznaczone Odznaką Honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”. W trakcie Forum wręczono także tabliczki upamiętniające przyznanie Stefanowi Żeromskiemu tytułu Honorowego Obywatela Konstancina-Jeziorny.
W części merytorycznej głos zabrała dr Hanna Winogrodzka-Szaflik informując o wydarzeniach związanych z obchodami Roku Żeromskiego. Były także dwa wykłady – p. Sylwii Zacharz, dyrektor Muzeum Stefana Żeromskiego w Kielcach oraz prof. Jerzego Snopka, literaturoznawcy, dyplomaty i wieloletniego kustosza Domu Stefana Żeromskiego w willi Świt.
Na zakończenie ogłoszono wyniki konkursów literackich dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych oraz konkursu plastycznego dla dzieci (TMPiZK)
Dom Żeromskiego
Sprawa z domem Żeromskiego pozornie wydaje się posuwać od przodu. Zgodnie z deklaracjami zarówno obecnych właścicieli, Fundacji Pen Clubu, jak i ze strony Ministerstwa Kultury temat jest na bardzo dobrej drodze. W początkach miesiąca odbyło się spotkanie z udziałem Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Zgodnie z deklaracjami sprawa statusu prawnego związane z domem zmierza do rozwiązania, choć konkretów nie podano.
Spotkanie w rocznicę wpisania Konstancina do rejestru zabytków
16 października w Hugonówce odbyło się spotkanie z panią dr Aldoną Tołysz kierownik Wydziału Rejestru i Dokumentacji Zabytków w biurze Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z okazji 35-lecia wpisania Konstancina do rejestru zabytków. Spotkanie prowadziła Hanna Kaniasta.
Spotkanie Klubu Historycznego
Ostatnie w tym roku spotkanie Klubu Historycznego odbyło się 14 października i dotyczyło ponad stuletniej tradycji harcerstwa na terenie gminy Konstancin-Jeziorna. Prowadził moderator klubu Witold Rawski.
Odejścia
10 października zmarł mieszkaniec Skolimowa Mirek Chojecki, legenda opozycji antykomunistycznej. Prezes Honorowy Stowarzyszenie Wolnego Słowa. Wydawca i producent filmowy, działacz opozycji w PRL (założyciel wydawnictwa Niezależna Oficyna Wydawnicza „NOWa”). Kawaler Orderu Orła Białego. Wskutek jego działań na terenie gminy Konstancin-Jeziorna w stanie wojennym drukowano podziemne wydawnictwa.
Prom w Gassach
We wrześniu informowaliśmy o zakończeniu działalności promu w Gassach. Właściciele promu jednak się nie poddają i w minionym miesiącu przy udziale kamer TVP3 rozmawiano w Urzędzie Marszałkowskim o ewentualnym funkcjonowaniu promu. W sprawę zaangażowało się wielu lokalnych działaczy.
Spacery w Górze Kalwarii
W Górze Kalwarii niezwykle ciekawe spacery dotyczące wielokulturowości prowadził dr Piotr Rytko. Oprócz spaceru w dniu 12 października odbyły się spacery historyczne dla przedstawicieli seniorów gminy Góra Kalwaria oraz mieszkańców Wólki Dworskiej.
