Stacja automatów telefonicznych dla Ministerstwa Poczt i Telegrafów w Skolimowie

Lata trzydzieste ubiegłego wieku to dla obszaru podwarszawskiego czas wielu inwestycji. W tym czasie okoliczne lewobrzeżne miasta-ogrody połączono we wspólną sieć wysokiego napięcia z główną stacją w Pruszkowie oraz z podstacjami m.in. w Jeziornie (https://okolicekonstancina.pl/2018/05/08/podstacja-w-jeziornie/ ) . Na zlecenie Ministerstwa Poczt i Telegrafów w rejonie podwarszawskim ruszyła także budowa central telefonicznych.

W 1936 roku awangardowy architekt Bohdan Lachert zaprojektował na zlecenie Ministerstwa Poczt i Telegrafów budynek typowy mieszczący stację automatów telefonicznych. Budynki wg tego projektu stanęły w lewobrzeżnych miastach-ogrodach, tj w Milanówku, Podkowie Leśnej, Grodzisku Mazowieckim, Pruszkowie (błędnie opisywanym w projektach jako Ursus) a także w Skolimowie.
Jak wspomina w swojej publikacji Katarzyna Uchowicz: ,,pomysł na ukształtowanie bryły niewielkiego budynku opierał się na kontrastach: wysokości (wyciągnięta ku górze ściana kurtynowa), opracowania bryły (zaokrąglone narożniki wobec ostrych krawędzi) oraz materiałów (biała cegła cementowa i ciemny klinkier). Zastosowane materiały dzieliły budynek na strefy: mieszkalną (parterowa ceglana część) i usługową (piętrowa część, obłożona w przyziemiu klinkierem, zawierała pomieszczenia monterów, maszynownię i akumulatory od podwórza oraz salę automatów na piętrze.”

Mieszkanie technika składało się z dwóch pokoi, łazienki i kuchni. W dalszej części ulokowano maszynownię i akumulatorownię, a na piętrze centralę telefoniczną. Zewnętrzną pozbawioną okien ścianę szczytową oplatać miała winorośl.
Wszystkie budynki wg powyższego projektu przetrwały do dnia dzisiejszego, jednak żaden nie jest objęty ochroną konserwatorską. Budynki w Podkowie leśnej i w Skolimowie są identyczne, budynek w Pruszkowie różnią tylko dodatkowe okna w ścianie kurtynowej i części paterowej. Budynek w Milanówku jest lustrzanym odbiciem budynków w Podkowie i Skolimowie. Budynek w Grodzisku jest lustrzanym odbiciem budynku w Pruszkowie (posiada – tak jak budynek w Pruszkowie – dodatkowe okna).

Budynek w Skolimowie (ul. Wojewódzka 22) po przekształceniach własnościowych należał do Telekomunikacji Polskiej a następnie do Orange. Kilka lat temu został wystawiony przez spółkę na sprzedaż i do dnia dzisiejszego nie może znaleźć nabywcy:
https://www.nieruchomosci.orange.pl/szczegoly_ogloszenia/122/0/T06773

W skład nieruchomości wchodzi opisany wyżej budynek centrali o powierzchni 521 m2 oraz działka o powierzchni 3357 m2. Niestety trudno doszukać się oryginalnego wyposażenia we wnętrzach budynku, jednak z zewnątrz nadal prezentuje się znakomicie.
Architekt Bohdan Lachert (1900-1987) to jeden z najlepszych modernistycznych architektów projektujących w Polsce. Jego dom własny przy ulicy Katowickiej 9 w Warszawie stał się ikonicznym budynkiem międzywojennej moderny. Do wybuchu II wojny światowej współpracował z architektem Józefem Szanajcą (Szanajca zmarł w czasie kampanii wrześniowej w 1939 roku). Wspólnie z Szanajcą Lachert zaprojektował w Skolimowie również inny modernistyczny budynek – dom nowicjatu sióstr ewangelickich “Tabita” przy ul. Długiej 43 (w 1928 roku powstała pierwsza koncepcja, zaś w 1932 roku i 1937 budynek rozbudowano). O tym niezwykle interesującym budynku napiszę w kolejnym artykule.

 

Literatura:

“Ariergarda modernizmu. Katalog projektów i realizacji Bohdana Lacherta i Józefa Szanajcy” Katarzyna Uchowicz (IS PAN Warszawa 2017 r)