Przeglądając wydany w roku 1928 Przewodnik po uzdrowiskach i letniskach polskich zredagowany przez Czesława Rokickiego odniesiemy wrażenie, iż na tle innych tego typu placówek Konstancin i Skolimów prezentują się niezwykle ubogo. Oferta letnisk położonych na linii otwockiej zdaje się robić wrażenie, tymczasem tutejsze willowiska zdają się pozostawać w cieniu reszty miejscowości podwarszawskich, co staje się odwróceniem sytuacji z początku wieku, gdy gwiazda Konstancina rozbłyskiwała.
Przewodnik powstał na postawie pytań ankietowych, co pozwoliło na standaryzację. Każda miejscowość letniskowa w Polsce znalazła tu swe miejsce, a część odpowiedzi weryfikowana była przez redaktorów na miejscu, w letnisku Konstancin uczynił to prof. dr L Korczyński. Poniżej dla wygody czytających zestawiono pytania i odpowiedzi, co pozwala nam się zorientować, jak prezentowały się oba letniska w roku 1928. Pominąłem pytania, na które w przypadku obu miast nie udzielano odpowiedzi, bowiem nie na wszystkie odpowiedziano. Część z nich wspaniale ukazuje nam czasy, w których powstawały (Czy są wodociągi, kanalizacja, światło, elektryczność, rzeźnia?). W przypadku Skolimowa weryfikacji nie przeprowadzono, wskazuje się bowiem jego przynależność do gm. Nowo-Iwiczna, podczas gdy na jej terenie znajdowała się jedynie wieś Skolimów wraz z dworem Prekkerów, letnisko położone było na terenie utworzonej w roku 1924 gminy Skolimów-Konstancin. Ciekawym z perspektywy czasu wydaje się fakt, iż Konstancin to wyłącznie letnisko, zaś działalność uzdrowiskowa rozwija się wyłącznie na terenie Skolimowa.
KONSTANCIN, letnisko
1.. Wieś, miasteczko, miasto – w jakim powiecie i województwie
Osada letniskowa w powiecie warszawskim o charakterze miasta-ogrodu. Założył ją hr. Skórzewski w r. 1899.
- Jak daleko od najbliższego miasta?
Od Warszawy 17 km.
- Wysokość nad poziomem morza
Nad poz. morza 101 m.
- Gdzie i jak leży miejscowość? Teren okolicy, zalesienie, grunta, rzeki, potoki i jeziora.
Leży na lewym brzegu Wisłym, na wyniosłości piaszczystej, przeciętej rzeką Jeziorką, pod dużym lasem sosnowym. Grunt na całej przestrzeni piaszczysty, przepuszczalny.
- Powietrze, ciepłota, klimat.
Powietrze zdrowe.
- Mieszkania dla gości sezonowych – ile? Jakie?
Kilka eleganckich pensjonatów, poza tem stylowe dworki, wytwornie urządzone, z tych część prywatnych, nie do wynajęcia. W dworkach mieszkania z kuchniami. Aby utrzymać Konstancin w charakterze miasta-ogrodu, obowiązuje tu zasada, że parcela budowlana nie może być mniejsza, niż 10 000 łokci kw. I że na każdej parceli wolno postawić jeden tylko dom mieszkalny, nie wyższy jak na dwa piętra oraz mały budynek gospodarczy.
- Liczba gości w ciągu całego roku.
Co rok przepływa przez Konstancin ok. 1500 letników.
- Stacja kolejowa – na jakiej linii? Jak daleko od miejscowości? Jaki dojazd?
Stacja kolejki wilanowskiej na miejscu. W sezonie letnim 28 pociągów dziennie. Autobus z Warszawy.
- Ostatnia poczta.
Rozmównica telefoniczna podmiejska i międzymiastowa na miejscu; poczta i telegraf w pobliskim Skolimowie.
- Specjalności lecznicze
Jak Kartuzy.
- Czy są wodociągi, kanalizacja, światło, elektryczność, rzeźnia?
Kanalizacja, wodociągi, elektryczność; ulice uregulowane, zniwelowane, czyste.
- Jak długo trwa sezon?
Sezon trwa cały rok.
- Lekarze – czy są na miejscu? Ilu? Jeśli nie, to gdzie najbliżej?
3 lekarzy i przychodnia lekarska na miejscu.
- Apteka – czy na miejscu? Jeśli nie, to gdzie najbliżej?
Apteka na miejscu.
- Odległość od najbliższego lasu, przechadzki, kąpiele w rzekach lub w jeziorach, plaża; rzeczy ciekawe i godne widzenia; najulubieńsze wycieczki dalsze; rozrywki, urządzenia rozrywkowe, ogólno-kulturalne i in.
Mały, lecz ładny park (49 mórg). Spacery leśne. Plaża nad Jeziorką. Czytelnia, orkeistra, boisko tenisowe, strzelnica. Częste zabawy na otwartym powietrzu. Kasyno, dancingi, restauracja, cukiernia.
- Ceny pensjonatów
Pensjonat średnio 12-15 zł, do 20.
- Ceny mieszkań oraz ceny utrzymania poza pensjonatem. Gdzie i jak nabywa się wytwory spożywcze?
Konstancin stanowi typ letniska podmiejskiego, eleganckiego, lecz drogiego. W ostatnich czasach cokolwiek zaniedbane.
- Do kogo zwracać się o bliższe wiadomości oraz mieszkanie?
Bliższych informacji udziela komisariat miejscowy w Konstancinie, dworek Zarządu.
SKOLIMÓW, letnisko
- Wieś, miasteczko, miasto – w jakim powiecie i województwie
Wieś letniskowa w powiecie warszawskim, gmina Nowa-Iwiczna.
- Jak daleko od najbliższego miasta?
Od Warszawy 18 km.
- Gdzie i jak leży miejscowość? Teren okolicy, zalesienie, grunta, rzeki, potoki i jeziora.
Leży śród dużych lasów, na gruntach piaszczystych, nad rzeczką Jeziorną, między Konstancinem a Chylicami.
- Mieszkania dla gości sezonowych – ile? Jakie?
Posiada kilkadziesiąt dworków, śród nich sporo stylowych i eleganckich. Kilkanaście pensjonatów.
- Stacja kolejowa – na jakiej linii? Jak daleko od miejscowości? Jaki dojazd?
Stacja kolejki wilanowskiej na miejscu.
- Ostatnia poczta.
Poczta Skolimów.
- Zakłady zdrojowe i inne lecznice, rozmiary i urządzenia, szczególne metody itp.
Mieści się tutaj okazały dom wypoczynkowy dla artystów scen polskich oraz sanatorium-szkoła dla dzieci zagrożonych gruźlicą, przeznaczone dla uczniów i uczennic warszawskich szkół powszechnych, a założone przez Ligę Przeciwgruźliczą, wreszcie tworzy się w Skolimowie sanatorium przyrodolecznicze na wzór lamanowskiego pod Dreznem.
- Czy są wodociągi, kanalizacja, światło, elektryczność, rzeźnia?
Elektryczność, kanalizacja.
Redaktor naczelny portalu, z wykształcenia historyk, absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Rodzinnie związany od wielu pokoleń z Nadwiślańskim Urzeczem, badacz regionu i dziejów lokalnych, autor publikacji oraz artykułów w tym zakresie.
