Lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte to szczyt wzajemnych napięć i nieufności, które sprawiły, iż podzielony na dwa obozy mocarstwa świat znajdował się na krawędzi wojny. Atomowy wyścig zbrojeń osiągał swoje apogeum, nic więc dziwnego, że obie strony nie szczędziły środków na poznanie potencjału przeciwnika i identyfikację celów. A takie stanowiły przede wszystkim obiekty przemysłowe. Odtajnione po latach dokumenty jasno wskazują, iż ziemie polskie stanowić miały cel ataku USA, gdzie planowano zatrzymać natarcie Armii Czerwonej, z kolei ZSRR było tego świadome, i na tak zwanych „ziemiach odzyskanych” wznoszono mniejszą ilość szpitali, lokując je na Wschód od Wisły, by leczyć tam rannych żołnierzy. Nie wznoszono także zbyt wielu mostów na królowej polskich rzek, by powstrzymać natarcie, ponoć z tego powodu nie odbudowano przeprawy w Ciszycy. Zakłady przemysłowe miały zostać zbombardowane, by zniszczyć możliwości produkcyjne przeciwnika.
Było minęło, warto jednak wiedzieć, iż jednym z obiektów rozpoznania pod kątem ewentualnego ataku i poznania potencjału przemysłowego przeciwnika stała się papiernia w Mirkowie. W roku 1954 w CIA sporządzono szczegółowy raport dotyczący zakładu, w którym zawarto dokładny opis budynków, ochrony, urządzeń i produkcji. Czytając po latach ten dokument możemy być pewni jednego, informacje są na tyle dokładne, iż pochodzić musiały od osoby mającej dostęp do zakładu, zapewne tu zatrudnionej. Stąd i nawiązanie w tytule artykułu do znanej powieści Grahama Greene’a. Danych agenta CIA w Mirkowie nie poznamy, mimo ujawniania tego typu dokumentów archiwalnych wywiady innych krajów dbają po latach o swoje źródła, w przeciwieństwie do Polski. Tym samym nie poznamy także motywacji kierujących tą osobą.
W tłumaczeniu uwzględniono polską normę budowlaną, zgodnie z którą jako pierwsze liczone jest piętro powyżej parteru, proszę więc nie dziwić się, że w oryginale jest mowa o budynkach dwupiętrowych.
28 lipca 1954 roku
I. Fabryka Celulozy i Papieru znajduje się w Jeziornie, 12 kilometrów na południe od Warszawy. Podlega Warszawskim Zakładom Papierniczym.
II. Kierownictwo zakładu składa się z : głównego dyrektora, dyrektora technicznego (głównego inżyniera), Rady Zakładowej, Sekretarza Partii oraz POP (Podstawowej Organizacji Partyjnej), działu kadr, działu planowania, biura technicznego oraz biura płac i księgowości.
III. Zakład to stara polska fabryka, aktualnie dokonująca istotnej rozbudowy. Budowana jest nowa część zakładu mająca produkować karton.
IV. Zakład składa się z następujących budynków:
1. Jednopiętrowy betonowy budynek, 8 na 15 na 6 m. Pokój portiera oraz pomieszczenia Straży Przemysłowej znajdują się na parterze, biura sekretarza partyjnego i POP, dział kadr i rada zakładowa mają siedzibę na pierwszym piętrze.
2. Parterowy betonowy budynek, 6 x8 x 3 m, garaż (parkują tam 2 ciężarówki i 1 samochód osobowy)
3. Betonowy budynek 20×20,20 m, kotłownia.
4. Komin, średnica 6m, wysokość 30 m.
5. Budynek, 40x30x10 m, zawierający maszynę do produkcji papieru.
6. Budynek, podzielony na hale:
a) Hall, 30 x 15x 20 m (dwa piętra), parter, pomieszczenie na instalację nowych urządzeń, pierwsze i drugie piętro, pompy, stare niemieckie.
b) Hall, 20x40x10 m, nowe maszyny do produkcji papieru polskiej produkcji, dostarczone przez Zakłady Budowy Maszyn Papierniczych w Cieplicach, wykorzystywane do produkcji papieru bibułkowego
c) Hall, 20x40x10 m , warsztat elektryczny i magazyn nowych silników elektrycznych
d) Hall, 20x40x10 m, stare maszyny do produkcji papieru niemieckiej produkcji Hauboldta używane do produkcji pergaminu
e) Hall, 20x40x10 m, stare maszyny do produkcji papieru niemieckiej produkcji Hauboldta używane do produkcji papieru biurowego.
f) Hall, 20x40x10 m, mała maszyna papiernicza używana do produkcji papieru bibułkowego
g) Hall, 20x40x10 m, trzy prasy papiernicze.
h) Hall, 80 x 30 x 10, przestrzeń magazynowa dla białej celulozy
i) Hall, 60x40x15, magazyn papieru przygotowanego do wysyłki.
k) Hall, 140x40x15, jednopiętrowy, parter – pomieszczenie pakowania, pierwsze piętro pomieszczenie wykonywania kopii
l) Hall, 30x20x15, zdemontowana maszyna papiernicza produkcji Hauboldta.
m) Hall, 50x15x10, maszyna Hauboldta do produkcji papieru milimetrowego przeznaczonego do rysunków technicznych
7. Budynek, 40x30x8, maszyna tnąca papier
8. Budynek 30x20x8, maszyna do produkcji pergaminu.
9. Budynek, 20x15x10, prasa hydrauliczna (średnica 1m)
10. Budynek, 40x30x10, warsztat stolarski.
11. Przysznic dla robotników, parterowy betonowy budynek, 10x20x6 m
12.
a) Warsztat mechaniczny, 30x30x10
b) Kuźnia, 30x10x10
c) Spawarka
13.
a) Hall, 20x10x6, posterunek strażacki
b) Magazyn benzyny i oleju napędowego
14. Piętrowy betonowy budynek: biuro planowania, biuro techniczne, biuro dyrektora, biuro głównego inżyniera, dział księgowości i płac.
15. Laboratorium, 15x6x6
16. Budowana część zakładu mająca produkować karton.
V. Produkcję zakładu stanowią:
Papier bibułkowy, biurowy, papier milimetrowy, pergamin i celuloza produkowana z tarcicy świerkowej. Maszyny są głównie stare, niemieckiej produkcji za wyjątkiem nowej maszyny do produkcji papieru bibułkowego. Jest to maszyna wielozadaniowa dostarczona przez Zakład Budowy Maszyn Papierniczych w Cieplicach. Cylindry, prasa i walce poruszane są przy pomocy łożysk tocznych. Zakład posiada bocznicę kolejową prowadzący do stacji w Jeziornie.
VI. Zakład otoczony jest ogrodzeniem o wysokości 2 metrów. Strzeżony jest przez oddział Straży Przemysłowej. Robotnicy posiadają przepustki ze zdjęciem. Zatrudnieni tymczasowo posiadają przepustki ważne przez miesiąc. Mogą posługiwać się nimi wyłącznie z dowodem osobistym. Robotnicy są często przeszukiwani, jako że z łatwością mogliby wynieść z zakładu ukończone produkty.
Źródło:
https://archive.org/details/CIA-RDP80-00810A004300920002-1
Redaktor naczelny portalu, z wykształcenia historyk, absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Rodzinnie związany od wielu pokoleń z Nadwiślańskim Urzeczem, badacz regionu i dziejów lokalnych, autor publikacji oraz artykułów w tym zakresie.
