Rzecz o lekarzu z Sienkiewiczem w tle – 1889 r.

Na naszym portalu Paweł Komosa dwukrotnie wspomniał Tomasza Fagońskiego, rządcę dóbr oborskich. No cóż, zainteresowała mnie ta osoba.

Przyjrzałem się bliżej rodzinie Fagońskich. Okazało się, że poszukiwania genealogiczne pozwoliły odkryć kawałek miejscowej historii, wydobyć z zapomnienia wiele osób, przedstawić ich wzajemne związki rodzinne. Nie udało się także uciec od wątku młynarskiego. Mamy młynarzy z Żabieńca, Chylic i Słomczyna. Mimo występujących licznych rozbieżności w datacji, wydaje mi się, że udało się w pewnym stopniu uporządkować dane.

Pierwszy z rodziny, który mnie zainteresował to Stanisław Fagoński (ur. ok. 1780 r. – zm. przed 1845 r.). Był on młynarzem “utrzymującym dzierżawą młyn zwany Zgorzała w gminie żabienieckiej i tu mieszkającym[1]“. Żoną jego była Katarzyna z domu Bartlewska  (zm. 5 października 1845 r.). Syn ich Tomasz Janusz, urodził się w 1802 r. Zamieszkał w Oborach. Od 1822 r. był wójtem gminy Obory i pisarzem prowentowym.

Wyjaśnijmy przy okazji kim był pisarz prowentowy. Był to w dawnej Polsce urzędnik prywatny, rejestrujący i prowadzący kontrolę przychodów, wydatków i dochodów (prowent) oraz prowadzącym nadzór nad robotnikami w majątku ziemskim. 12 września 1820 r. Tomasz zawarł związek małżeński z Marianną (Maria) Rąbalską (podpisująca się Rombalska) (ur. w 1802 r. – zm. po 1864 r.). Rodzice panny młodej Jan Rąbalski (ur. w 1778 r. – zm. 8 lutego 1830 r.) i Katarzyna z Bednarczyków (zm. po 1830 r.) mieszkali w Chylicach. Jan Rąbalski dzierżawił młyn w Chylicach. Na ślubie stawili się jako świadkowie: Michał Rutowicz kasjer miasta Piaseczna, Michał Kotowski z plebanii piaseczyńskiej, Michał Związkowski pisarz miejski (piaseczyński), Michał Jabłoński organista przy kościele parafialnym w Piasecznie. Tomasza Fagońskiego, rządcę dóbr oborskich z wsi Obór widzimy w 1839 r. jako świadka urodzenia Marianny Konstancji Gabrieli Potulickiej. Tomasz Janusz zmarł 26 marca 1844 r. i został pochowany w Słomczynie.

Syn Tomasza Janusza i Marianny Rąbalskiej Tomasz Kazimierz Gabriel [2]przyszedł na świat we wsi Obory 10 lipca 1844 r. Dwa tygodnie później 23 lipca 1844 r. odbył się chrzest Tomasza. Do chrztu zgłosił go Józef Wodzyński nauczyciel szkoły elementarnej we wsi Słomczyn (w zastępstwie zmarłego ojca). Świadkami byli: Józef Lenk wójt gminy Obory (“tamże zamieszkały”) oraz Walenty Rąbalski młynarz we wsi Słomczyn (syn Jana, ur. 1804 r.). Rodzicami chrzestnymi byli Kazimierz Potulicki i Gabriela Potulicka. Pierwsze imię otrzymał po ojcu, trzecie po Gabrieli Potulickiej. 20 kwietnia 1871 r. w parafii pw. św. Aleksandra w Warszawie Tomasz zawarł związek małżeński z Stefanią Amelią z domu Sąchocką h. Zagłoba (ur. 27 października 1852 r., Warszawa), córką Maksyma i Anieli Zaleskiej.

Nie był to udany związek. Po 13 latach rozstali się. Według świadków w akcie zgonu Tomasza stwierdzono, że imię i miejsce przebywania żony nieznane, „żył z nią w rozłące od 30 lat”. Z kolei w “Księdze Stałych Mieszkańców Jeziorna Papiernia” znajduje się ciekawa informacja. Według niej Stefania została wykluczona z kościoła ewangelickiego „na odbytym w Moskwie Ewangelicko–Luterańskim Konsystorzu 22.2.1893 r.” Tomasz uczył się w II Gimnazjum w Pałacu Staszica w Warszawie. W latach 1862-1865 uczęszczał do jednej klasy z Henrykiem Sienkiewiczem, z którym się przyjaźnił.

Ukończył Wydział Lekarski Szkoły Głównej Warszawskiej. Tomasz Fagoński doktor medycyny zamieszkał początkowo w Kawęczynie, następnie w 1872 r. w Kałuszynie, tu urodził się jego syn Tomasz Stefan Bronisław (ur. 2 maja 1872 r.- zm. 15 lutego 1889 r.). Po śmierci syna  przeniósł się do Jeziorny Fabrycznej do domu nr 25 (widzimy go tu w 1889, 1905, 1914 r.) i tu prowadził praktykę lekarską. Chwilowo przebywał też w Moskwie.  Jak podaje “Kalendarz rzymsko-katolicki Towarzystwa Dobroczynności przy kościele św. Katarzyny w Petersburgu na rok zwyczajny 1899” Tomasz Fagoński, akuszer, specjalista chorób kobiecych i dziecięcych, przyjmował w Moskwie, na ul. Twerskiej w domu Fale Fejna. 27 lutego 1905 r. Tomasz Fagoński zgłosił akt urodzenia i jednocześnie śmierci syna Andrzeja Bułki (ur. 1865 r.) i Karoliny z domu Golińskiej (ur. 1865 r.). Świadkami byli Józef Bułka, Jan Sutański robotnicy z Jeziorny. Ojciec chłopca był nieobecny z powodu choroby.

Tomasz Kazimierz zmarł 5 grudnia 1914 r. w Jeziornie. Akt zgonu potwierdzili rolnicy z Jeziorny Franciszek Gut i Antoni Ziemski. Pochowany został 9 grudnia 1914 r. na cmentarzu w Słomczynie.

W kościele pw. św. Zygmunta w Słomczynie na filarach wśród znaczących dla parafii osób znajdują się dwa epitafia Fagońskich: Tomasza seniora i Tomasza juniora.

 

[1] Nazwę Zgorzała nosiła w XVIII i XIX w. osada młynarska (młyn wodny na prawym brzegu Jeziorki) pod Żabieńcem, w parafii jazgarzewskiej. Nie należy mylić z wsią Zgorzała w gminie Lesznowola.

[2] Miał liczne rodzeństwo: Marianna Honorata ur. 8 listopada 1822 r. Mąż: Jan Leo. Ich syn: Andrzej Leo; Maksymilian ur. 11 października 1824 r.; ks. Feliks Antoni (Mateusz) ur. 30 maja 1826 r. – zm. 15 czerwca 1878 r. (Łęczeszyce grójeckie), do 1878 r. administrator parafii Łęczeszyce, kościół pw. św. Jana Chrzciciela; Józef Onufry Antoni ur. 29 maja 1828 r. Żona Julianna z domu Spojankowska (ur. 25 grudnia 1831 r. Szczurzynek, ciechanowskie, zm. 18 sierpnia 1909 r., Ciechanów). Ślub 8 lutego 1863 r. w Ciechanowie w par. pw. św. Józefa; Edmund Klemens ur. 18 listopada 1835 r.; Cecylia Eleonora Barbara Karniewska (ur. 1 grudnia 1838 r. – zm. w 1918 r.). Mąż Julian Walenty Karniewski (ur. 12 lutego 1835 r., Wilanów – zm. 17 stycznia 1899 r.). Ślub 27 października 1864 r. w kościele pw. św. Zygmunta w Słomczynie. Ich syn: Antoni Karniewski (ur. 7 kwietnia 1866 r., Wilanów); Lucjan Makary Hilary (ur. 2 stycznia 1842 r. – zm. 22 maja 1845 r.).

Źródła: Archiwum Państwowe w Warszawie, Akta USC par. pw. św. Aleksandra w Warszawie 1871; Archiwum Państwowe w Warszawie Oddział w Grodzisku Mazowieckim, Akta USC par. pw. św. Zygmunta w Słomczynie 1844, 1905, 1914. K.S.M. J.P. (Księdze Stałych Mieszkańców Jeziorna Papiernia), sygn. 1265, k. 387; A.K., Akta USC par. rzym.-kat., pw. św. Zygmunta Słomczyn 1914 r.; www.sejm-wielki.pl; kielakowie.pl; genealodzy.pl